Trifonidis manifestoda çok haklıymış

Giresun Ticaret Borsası Meclis Başkanı Mustafa Demirci’nin amcası olan Mehmet Demirci, 60 yıldır içinde bulunduğu fındık ticaretinde yaşamadığı hiçbir şey kalmadığını belirterek, İstanbul’da Trifonidis tarafından kendisine verilen manifestonun birçok yerinde haklılığı olduğunu söyledi. Fatih İSAK Fındık sektörü ile uzaktan yakından ilgili hemen hemen herkesin bildiği meşhur manifestonun aslı Giresun Göreleli fındık taciri Mehmet Demirci’de bulunuyor. 1950 öncesinin meşhur fındık tüccarlarından olan ve 2 kez iflas ettikten sonra komisyonculuk yaparken 1960’lı yılların sonuna doğru Türkiye’yi terk eden Rum asıllı Trifonidis’in kendi el yazısı ile yazdığı manifestoyu verdiği Demirciler Gıda Sanayi A.Ş.’nin kurucu ve ortaklarından Mehmet Demirci, bugün 81 yaşında olmasına rağmen çalışmaya devam ediyor. Giresun Ticaret Borsası Meclis Başkanı Mustafa Demirci’nin amcası olan Mehmet Demirci’nin, yaklaşık 60 yıldır içinde bulunduğu fındık ticaretinde yaşadığı en önemli şeyin hiç şüphesiz 1964’te İstanbul’da karşılaştığı Trifonidis’in el yazısı ile kaleme alıp kendisine teslim ettiği 13 maddeden oluşan ''Fındık Manifestosu.'' Bir dönem Giresun Ticaret Borsası Yönetim Kurulu üyeliği de yapan Mehmet Demirci ile Görele’de kurulu bulunan modern entegre fındık işleme fabrikasında konuştuk. HAYATINA SIĞAN FINDIK Yaş 81. Yine fındık ile berabersiniz. Nasıl başladı bu serüven? Ailem Görele’nin meşhur tacirlerindendir. Manifatura işi ile uğraşırken 1956’da küçük bir alım yeri açarak fındık almaya başladık. Ardı da devam etti. 1961’de fındık kırma fabrikası kurduk. 1986’da bugünkü Demirciler Gıda Sanayi A.Ş, ardından da 1997’de modern entegre fındık işleme tesisi. Fabrika günde 120 ton fındık kırma kapasitesine sahip. Burada günlük 18 ton kavrulmuş iç fındık, 25 ton beyazlatılmış iç fındık, 10 ton kıyılmış, 12 ton fındık unu ve 2 ton dilinmiş fındık işlenmektedir. Bu sıralamaya bakarak değerlendirecek olursak, fındık ticareti çok kolay bir iş. Yani Trifonidis’in dediği gibi değil! Yok yok... Hiç de öyle kolay olmadı, hala da olmuyor. Ben, kardeşlerim ve yeğenlerim 7 ortaklı olarak şirketi kurduk. Allah’a şükür devam ediyoruz. Ama söz konusu fındık olunca aklıma Trifonidis’in söyledikleri, hele hele yazıp verdikleri gelince, ''çok haklıymış'' dediğim o kadar çok yer var ki. FINDIK İŞİNİ İYİ BİLİRİM DE, YAPARIM DA DİYEN DELİDİR Ama Özer Akbaşlı, Trifonidis’in manifesto dediklerini hiç doğru bulmuyor? Ben yaşadığımı, gördüğümü geçirdiğimi bilirim. 1956’de başladığımız fındık alım işi nedeniyle 1962’de İstanbul’a ticaretin yapıldığı Eminönü’ye gitmiştim. Trifonidis ile burada karşılaştım. İhracatçı iken 2 kez iflas eden, sonra da sadece komisyonluk yapmaya çalışırken, yine batan Trifonidis’in baktı ki olacak gibi değil Yunanistan’a göç etti. Söylediklerine bir göz atacak olursak, mesela ''Fındık işini iyi bilirim de, yaparım da diyen delidir'' demiş. Bunun neresi yanlış? Yarım asırlık sürece baktığım zaman böyle diyen niceleri batıp gitmedi mi?, ''Dinsizdir, imansızdır, nihaksızdır'' derken, bir anda değişen hava şartları ve ona bağlı oluşan rekolte azalma veya çoğalmaları ile tahminlerini tutturamayıp, hesaplarını bu nedenle yanlış yapanlara bir sorun bakalım ne diyecekler? Malından olan o kadar çok kişi var ki Fındığı alıp satma işinde fazla ısrar etmek ve sonrasında mal ve can kaybı da ne oluyor? Trifonidis kaç kez böyle bir kararın kıyısından döndü, bilir misiniz? Manifesto dediğiniz kağıda yazdıklarını bana verirken, yaşadıklarını anlattı. Kaldı ki, malından olan o kadar çok kişi var ki; canından olanlar da cabası. O nedenle, fındığı alırken, satarken fazla tamahkar olmayacaksın. Ticaret yaptığını hiç unutmayacaksın. Ticareti de aşırı bir riske girmeden belli bir kurala, alıp satarken kar düzeni üzerine kuracaksın. Aksi genelde hep kötü sonuçlar doğurmuştur. Fındığı elinde fazla tutmayacaksın Yani, manifestonun 8’inci maddesine göre hareket edeceksiniz mi demek istiyorsunuz? Aynen öyle. Fındıktan çok kâr edeyim diye ısrarcı olmayacaksın. Fındığı elinde fazla tutmayacaksın. Nasıl olsa arkası geliyor. Yine alırsın. Satarsın, kâr edersin. Ancak, faizle para alıp fındık işi yaparsan kazanamazsın. Biz firma olarak bu nedenle fiyat konusunda çok ısrarcı olmayız. Alır satarız. Bununla ilgili yaşanmış olaylar vardır hayatınızda!.. Tabi ki. Bir manavın elindeki fındığına 99 kuruş veriliyor. O da, "99 veren, 100’ü de verir" diyerek ısrar ve inat ediyor. Karşı taraf da fındığı almıyor. Çok değil bir süre sonra aynı manav fındığı 13 kuruşa satmak ve piyasadan çekilmek zorunda kalıyor. Bugün üreticiler arasında böyle hareket eden yok mu? Çook. Fındık günün koşullarına göre fiyatını bulmuş. Diyelim kilosu 5 lira olmuş. Adam "6 olsun satarım" diyor. 6 oluyor, bu sefer 7-8 olmasını bekliyor. Sonra neler olduğu geçmişte o kadar çok ki. Onun için az tamah çok zarar verir boşuna denmemiştir. 1960’lı yıllarda yazıldı Trifonidis fındık manifestosu, 13 maddelik bir manifesto. 1960’lı yıllarda Rum asıllı Türkiye’nin en büyük fındık tüccarlarından biri olan Trifonidis tarafından yazılmış. Trifonidis, iki kez büyük çaplı olmak üzere birkaç kez iflas etmiş. Canı yanmış, malını mülkünü satmış. Trifonidis, Ağustos 1964’te fındık ile ilgili 13 maddelik bir manifesto yazarak Göreleli Mehmet Temel Demirci’ye vermiş. Parayı alan yatıyor Fındıkta değişmeyen ve değişenler çok mu? Değişen, eskiden insanlar daha kanaatkardı. Şimdi adeta doymak bilmiyor. Ticarette aza kanaat ederek hareket edersen yaşarsın. Ama bunun dışına çıkarak kısa zamanda kısa yoldan çok kazanma hesabı yapanlar olmadı mı? Hem de çok. Ama akıbetleri de ortada. Üretici verim ve kaliteyi artırmayı bir türlü düşünmüyor. O nedenle bölgede ortalama üretim dönümde 100 kg bile değil. Devlet destekleme yapıyor. Ama onu da yanlış şekilde. Araziye veriyor. Adam daha beter nasıl olsa parayı alıyorum, diyerek aşağı yatıyor. Bunun ürünü verilmesi artık kaçınılmaz oldu. TRİFONİDİS’İN FINDIK MANİFESTOSU: Fındık dinsizdir. Fındık imansızdır. Fındık nikâhsızdır. Fındık kitapsızdır. Fındık namussuzdur. Fındık işini iyi bilirim de, yaparım da diyen delidir. Fındık işinin ilerisini görürüm de yaparım diyen zırdelidir. Fındığı elinde tutup satmayacak olursan, yanlış yapmış olursun. Fındık paran kadar mal alırsan ve hesaplı gidersen zarar etmezsin. Fındıktan korkmayan Allah’tan da korkmaz. Fındık hakkında konuşurken başkalarını dinle fakat tatbik etme. Fındığın alış ve satışında fazla ısrar edersen, evvela malına sonra da canına mal olur.