Oldukça yorucu geçen birkaç haftanın ardından, nihayet ilk kez tek derdimizin hafta sonunda ne yapacağımıza dair kafa patlatmak olduğu zamanlara gelmiştik. ABD’nin güneydoğu kısmının, özellikle Meksika Körfezinin tüm buharını içine çektiği dönemlerde, bizim “sıcaktan bunaltma” algımızı kökten değiştirecek kadar belalı olduğu dönemler vardı ve o dönemlerden birindeydik. Nefes almak için hiç alakamızın olmadığı klimalı binaların içine daldığımız oluyordu. Bu yüzden hafta sonu daha da güneye gitme fikrini elemiştik. Bir arkadaşım yarım saatlik bir mesafedeki komşu şehirde bir aile tarafından işletilen bir kedi balığı restoranından bahsetti. Kedi balığının nasıl da nefis olduğunu anlatıp durdu. Ancak koca hafta sonunu nihayetinde bir balığa bağlamaya gerek yoktu. Kuzeye, nispeten serin bir yere kampa gitmeye karar verdik. Hafta içi bir boşluk bulunca da kedi balığı yemeye gidecektik.

Güzel bir hafta sonunun ardından okula döndük. Salı akşamı kedi balığı ziyafeti için harika görünüyordu. Arabaya atladık ve restorana doğru yola çıktık. “Dışardan vasat ama dekoru ve lezzeti enfes” yorumlarını haklı çıkartan bir sıradanlıkla karşılaştık. Ben hevesle ve elbette açlıktan bayılacak olmanın verdiği güçle kapıya koştum. İçerde ışık yoktu. Ses yoktu. Kapı vardı ama kapıda hareket yoktu. Kafamı çevirdiğimde, sadece Perşembe, Cuma ve Cumartesi günleri açık olduğunu yazan bir tabela gördüm. Şaşkındım ama açlıktan ötürü öfkeliydim de. Böyle saçmalık mı olurdu? Söylene söylene arabaya bindik. Yarım saat sonra, oldukça dağınık bir yapılaşmaya sahip olan küçük güney kentinin başka bir restoranındaydık. Vasat bir yemek yedik ve eve döndük. Perşembe gününü zor bekledim. Kimse uygun değildi ama tek başıma da kedi balığı restoranına gidebilirdim.

Kapıdan içeri adım attığımda kafamdaki tüm olumsuz imaj değişti. Hem zamanda seyahat etmiş gibi hissetmiş, hem de nefis kokuyla aç olduğumu hatırlamıştım. Masif ahşap masalar, sağdan soldan asılan gitarlar, eski ama çok temiz döşemeler 1970’lerden kalma gibiydi. Hemen sipariş verdim ve parmaklarımı yemekten zor kurtuldum. Ayrılmadan önce yanıma gelip fikrimi soran garsona bayıldığımı ama nasıl olup da haftada sadece üç gün açık kalarak iş yapabildiklerini sordum. “Burası bir aile işletmesi” diye başladı kadın. “Ben de evin annesiyim. Şu kızım, şu oğlum. Eşim de mutfakta. Ben de genelde öyleyim.” Bu durum benim Türkiye’den yabancısı olduğum bir şey değildi. Benzer yerleri görmüştüm. Ama haftada üç gün hala hayal gibi geliyordu. “Yani para kazanmak için değil de, hobi amaçlı mı?” diye sordum. “Hayır” dedi. Son derece iyi para kazanıyorlardı. “Evet” diye ekledi. “Haftada daha fazla gün çalışsak daha fazla kazanırız. Ama bizim kazandığımız parayı hayatımız için harcayacak vaktimiz olmazsa, para ne işe yarar ki? Bu işi keyifle ve kaliteli yapmak için haftada üç gün yoğun çalışıyor, sonra da kaliteli bir hayat için birlikte zaman geçiriyor, seyahatler yapıyoruz.”

Sevdikleri işi, yeterince iyi para kazanarak ve haftada dört gün tatil yaparak yürüten bu aileye ve çok sevimli restoranlarına yepyeni bir gözle baktım. Bir yanım yeterince para kazanma duruşuna saygı duyarken, diğer yanım hayatlarına devam etmek için hayatla kavga etmek zorunda olmama şartlarına gıpta etti. Bizde aile işletmesi kavramının bende büyük ölçüde oluşturduğu maliyeti düşürme imajının, bu işletmede nasıl keyifle yapılan ve endüstrileşmemiş anlamına geldiğini hayretle fark ettim. Herkes yaşadığını hayat olarak kabul mü ediyor, yoksa hayat sınırlarını bizim çizdiğimiz bir olgu mu? Derdimiz, kalitesine karar verdiğimiz bir hayat için şartlar oluşturmak mı, yoksa mümkün olduğunca fazla para kazanmak için gerekirse o parayı harcayacak zamanımızın kalmadığı çalışma saatleriyle dünyaya savaş açmak mı? Bana hayatın içinde bulunduğumuz trenle gitmek istediğimiz bir şehre doğru ilerliyorken yaptığımız seyahat olduğunu unutuyoruz gibi geliyor. Kapitalizmin kalesinde bile yaşam kalitesi bu kadar hayatın merkezindeyken, bize ne oluyor?