KOVAN Bilmemek çoğu zaman mutluluk demekti. Konu dünyanın içerisinde bulunduğu ekolojik şartlar olduğunda bilmemek ise mutluluk olduğu kadar sonsuzluk hissi de demekti. Her zaman var olduğunu düşündüğümüz şartların her zaman var olmaya devam edeceğine olan inanç, insanı önce önü alınamaz bir ego, sonra da gamsızlık sahibi yapıyordu. Bu ve benzer içerikli konuşmalar ise dünyayı her açıdan daha sağlıklı tutmayı hedefleyen, birçok farklı ülkeden akademisyenler ve araştırmacılar  tarafından kurulmuş kulübün toplantılarında ele alınan konuları oluşturuyordu. Dünya üzerindeki insanların çoğu için en büyük sorun sabah olduğunda ne giyeceklerini bir gece önceden hazırlama telaşı olabilirdi. Ama insanlık tarihi çoğu “sürpriz” olan yüzlerce felaket görmüştü ve görmeye devam edecekti. İşte o kulübün temel hedefi de insanlığı olağan felaketlere karşı hazır tutmaktı. Arılar, kulüpte konuştuğumuz konuların başında geliyordu.

Arı denince akla gelen ilk şey bal olsa da, bu onların en önemsiz faydası olabilirdi. Dünya üzerinde yirmi bine yakın arı türü olduğu biliniyordu ve bunların bazılarının bal üretme yeteneği yoktu. Bununla birlikte hepsi tükettiğimiz tarım ürünlerinin çok büyük bir bölümünde temel sorumluydu. Bu tarım ürünleri arılar sayesinde ürüyor, böylece insanlar gıdalara ulaşabiliyor, bunun ticaretini yaparak hayatlarına devam edebiliyorlardı. Yapılan araştırmalarla göre arıların tarım ürünlerine olan ekonomik etkisi sadece ABD’de, sadece soya üretiminde yıllık yirmi milyar dolar, toplamda ise otuz beş milyar dolar civarındaydı. Tarım ilacı kullanmak ve hızlı kentleşme ile yaşam alanlarını yok etmek gibi nedenlerle dünyadaki arı nüfusu hızla azalırken, biz de çok ciddi bir tehlike ile karşı karşıyaydık. Arıları yaşatmak, açlık gibi sorunlarla mücadele için gerekliydi ve genleriyle oynanmış gıda ürünleri yerine onların atası olan ve güvenilir oldukları asırlardır test edilmiş ürünleri kullanmayı sağlayan önemli bir hedefti.

Kısaca arılar daha sağlıklı bir yaşam ve ülke ekonomisine çok ciddi bir katkı demekti. Bu konuşmaların bendeki en büyük etkisi, yurda döndükten sonra hazırladığım her peyzaj projesinde arıların yaşamını destekleyen, onlara besin olacak bitkileri bolca kullanmak, onların kışlayabileceği “arı oteli” tasarımlarını mümkün olduğunca fazla sayıda projeye yerleştirmek oldu. Yaptığımız akademik çalışmalarda öğrenci arkadaşları da bu biçimde yönlendirdim. Çünkü yaşam alalarını hızla yok ettiğimiz arıları kent parkları ve açık yeşil alanlarla desteklemek etik bir davranış olduğu kadar bir ülke meselesiydi. “Tozlaşma bahçesi” adıyla onlara besin ve yaşam alanı sağlayan özel habitatları yaygınlaştırmak için çok uğraştık. Bu eğilim zaman zaman “kentte arının ne işi var?” ya da “parka arı kovanı mı koyacağız şimdi?” gibi bilmemekten kaynaklanan eleştirilere de maruz kaldı. Bazen biz kazandık, bazen de bu fikre mesafeli duran belediyeler direndiler. Ama en üzücü olan şey, ne tozlaşma bahçelerinin ne de arı otellerinin peyzaj projelerinde istenen ve aranan habitatlar olmasının sağlanamamasıydı. Son dönemde yapılan millet bahçesi projelerinin de olmazsa olmazlarından biri olması gereken bu yaklaşım, niyeyse hep görmezden gelindi.

Birkaç gün önce yaptığımız bir Zoom toplantısında, seneler önce o kulüpte konuştuğumuz bir araştırmacının anlattığı Danimarka örneği ise bu yazının ortaya çıkma nedeni oldu. Kentsel alanlarda, apartman teraslarında ve sokaklarda, bırakın arı oteli gibi son derece güvenli örnekleri, bildiğimiz arı kovanlarını bolca kullanarak hem tarım ekonomisine katkı sağlayan, hem de bu kovanlardan elde edilen gelirle mülteciler ve evsizler için bir iş olanağı sağlayan Danimarka bir ütopyanın nasıl inovasyona dönüşebileceğinin en güzel örneği oldu. Basit bir kararla ülkenin ekolojik, ekonomik ve sosyolojik kalitesini artıran Danimarka’yı kutluyor, örnek sayısının artmasını diliyorum. Kovan değilse bile kentlerde tozlaşma bahçeleri ve arı otelleri mutlaka yaygınlaşmalı ama görünen o ki kovan bile olsan şans yanında olacak!