İyi pazarlar değerli okurlarım... Bu hafta sizlere
yumurtalıklarda görülen kistlerden, nasıl belirti verdiklerinden,
tedavilerinden ve kanser ile ilişkilerinden bahsedeceğim.
Yumurtalık kisti nedir?
Kadın üreme organı olan yumurtalıklar ergenliğe girdikten
sonra düzenli olarak yumurta üretirler. Bu yumurtalar follikul dediğimiz
küçük su keseleri içinde olgunlaşarak yaklaşık 20-25 mm çapa ulaştıktan sonra
çatlayarak atılırlar. Bazen bu çatlama işlemi gerçekleşmediğinde büyümeye
devam ederek kiste dönüşürler. Genellikle 30 mm çapın üzerindeki yapılar
kist olarak kabul edilir. Doğurganlık çağındaki her kadında bu süreç içinde
herhangi bir dönemde yumurtalık kisti gelişme potansiyelleri vardır. İç su dolu
kese şeklinde gelişen ve boyutları 3 cm’den büyük bu kistlere fonksiyonel kistler
ya da daha sıklıkla basit kistler denilir. Ayrıca yumurtalıklarda dermoid kist
dediğimiz, içinde kıl, saç hatta kemik ve diş gibi oluşumların gelişebileceği kistik
yapılarda gelişebilir. Dermoid kistler çok yavaş büyürler ancak bazen
boyutları 10 cm’yi aşabilir hatta her iki yumurtalıkta birden görülebilir.
Yumurtalıklarda sık görülen diğer kistlerden biri çikolata kisti
olarak da bilinen endometriomadır. Çikolata kistleri tek taraflı ya da her iki
yumurtalık kaynaklı olabilir. Tekrarlama ve büyüme potansiyeli vardır. Ağrılı
kistlerdir. Sadece yumurtalıkla sınırlı kalmazlar tüplerin yapısını
etkileyerek kısırlığa yol açabilirler. Barsaklarda yapışıklık yapabilirler ya
da idrar yollarında tutulum yapabilirler. Fonksiyonel kist olarak tanımlanan
bir başka kist ise hemorajik kistlerdir. Yumurtlama döneminde follikul dediğimiz
yapının içine kanamanın olması ve bu kanamanın büyümesine bağlı olarak
gelişir. Görüntüsü bazen kanserle bile karışabilir. Ancak kendini sınırlayan
ve küçülen kistlerdir. Genellikle operasyona gerek kalmadan kaybolurlar.
Seröz ve müsinöz kistler: bu kistler görüntü itibari ile
karmaşık ve endişe verici yapıda olabilirler. Genellikle tedavi ile
küçülmezler ve büyüme eğilimleri vardır. Operasyon ile alınmaları gerekir.
Kistim olduğunu nasıl anlarım?
Kistlere nasıl tanı konulur?
Yumurtalık kistleri sıklıkla bulgu vermez. Rutin
kontrollerde anlaşılırlar. Ancak fonksiyonel kistler genellikle yumurtlama
düzensizliği sonrasında ortaya çıktığı için adet düzensizliğine neden
olabilirler. Kist boyutları hızlı büyüyorsa karın ya da kasık ağrısı
yapacaktır. Özellikle dermoid kistler ve hemorajik kistler yumurtalıkların kendi
etrafında dönerek kan dolaşımının bozulmasına neden olabilirler. Over torsiyonu
dediğimiz bu durum şiddetli ağrı yapar ve cerrahi gerektirir. Bazen kistler patlayarak
karın içi kanamaya neden olabilirler. Eğer kanama şiddetli ise cerrahi
gerektirir. Kan değerlerinde hızlı düşüş yaşanmaz ise müdahale gerektirmez. Çikolata
kistleri genellikle ağrı ile seyreder. Ağrı ergenlik dönemi ile başlayan adet
sancısı şeklinde olabilir. Bunun dışında sürekli olan kasık ağrıları,
dışkılama ya da idrar yaparken ağrı da eşlik edebilir. Yumurtalık kistlerinin
tanısı ultrasonografi ile kolaylıkla konulabilir. Ancak görüntüsü komplike
ise yani içinde yoğun alanlar, parmaksı uzantılar, bölmeler, duvar
kalınlaşmaları, düzensiz alanlar, parlak görünümler varsa MR ile ileri
tetkik ve tümör markerları bakmak faydalı olacaktır.
Yumurtalık kistleri kansere dönüşür mü?
Fonksiyonel kistler olarak kabul ettiğimiz basit kistler ve
hemorajik kistler kansere dönüşmezler. Genellikle takip sırasında 6 ay içinde
küçülme potansiyelleri vardır.Eğer boyutları 8 cm’den küçük ise doğurganlık
çağındaki kadınlarda küçülmesini takip etmek yeterli olacaktır. Ancak kist
büyümeye devam ediyor ve ağrıya neden oluyorsa operasyon gerekir.
Çikolata kistleri doğurganlık çağının hastalığıdır. Menopoz
sonrası gerilerler. Ancak yumurtalık kanserlerinin %25’inin çikolata
kistlerinden köken aldığı unutulmamalıdır. Kistlerin görüntüsünde değişiklik
oluşuyor ve büyük boyutlara ulaşıyorsa ayrıca tümör markerları yükseliyorsa
operasyon gereklidir. Dermoid kistler iyi huylu yumurtalık tümörleridir. Ancak
%1 oranında içindeki komponentlerden birinde kanser gelişebilir.
Kanserle ilişkili olabilecek diğer yumurtalık kistleri seröz
ve müsinöz kistlerdir. Bunlarda MR görüntüleme ayrıcı tanıda yardımcı olsa
da kanserden ayrımında mutlaka oparasyon gereklidir.
Yumurtalık kistlerinin kesin tanısı sadece ameliyat ile
tamamı alınarak patolojik inceleme sonrası konulabilir. Hiçbir görüntüleme
yöntemi kesin tanı koydurmaz!!! Sağlık ve esenlik içinde mutlu günler
dileklerimle...
Merak ettikleriniz ve sorularınız için yesimbayoglutekin @yahoo.com
adresinden bana ulaşabilirsiniz.