Sherlock bu kez her zamankinden çok daha fazla köşeye sıkışmıştı. Karşısında en az onun kadar zeki, bir sonraki hamlesini olabilecek her türlü varyasyona karşı çok önceden planlamış ve tüm ince detayları defalarca gözden geçirmiş bir suçlu vardı. Ünlü dedektif her delili inceliyor, her olasılığı değerlendiriyor ama nereden başlaması gerektiğine karar veremiyordu. Elinde kala kala son bir umut ışığı kalmıştı: Suçlunun ayakkabısından döküldüğünü sandığı çamur parçası. Ancak çamuru inceleyen görevli umutsuzca konuştu: “Fazla bir şey yok gibi Bay Holmes”... Sherlock daha fazla bekleyemeden sonuçları kendisi incelemek istedi ve kağıdı çekerek aldı. Bir polen bulgusunun altında yazan iki kelime gözlerinin gülmesine neden oldu: Rhododendron ponticum!

Sherlock’un gülmesinin nedeni elbette bir çeşit orman gülü olan bu bitkinin bir bölgeyi işaret ediyor olması ve işe başlaması gereken yeri ciddi biçimde göstermesiydi. Ama onunla aynı anda benim de yüzümde bir gülümseme oluşmuştu. Bu, Sherlock’un gülüşünden farklı olarak, hiç beklenmedik bir yerde, hiç beklenmedik bir eski dostla karşılaşma şaşkınlığı ile gelen mutluluktu. Rhododendron ponticum, Trabzon başta olmak üzere Doğu Karadeniz Bölgesi’nin dağlarının çok büyük bölümünü kaplayan ve yaz aylarının başlarında oraları eflatun/mor arası çiçekleri ile benzersiz manzaralarla bezeyen bir bitkinin Latince ismiydi. Herkesin adını “Komar” olarak bildiği bu bitki türkülerde kendine yer bulmuş, odunu ile kırsal alanda yaşayan binlerce insanın yardımına koşmuş, hızlı büyüme özelliği ile halk için önemli ve geleneksel bir yakıt halini almıştı. Sarı çiçekli akrabası Zifin’in (Rhododendron luteum) aksine ormanın en ücra ve karanlık köşelerinde bile güle oynaya “patron benim” diyen Komar, nasıl oluyordu da hiç alakası olmayan bir coğrafyada, İngiliz yapımı bir dizide Sherlock Holmes’un kurtarıcısı rolüne bürünebiliyordu?

Rhododendron ponticum, gölgeye karşı geliştirdiği yüksek tolerans nedeniyle güneşe fazlaca ihtiyaç duymayan ve gövdesinin yere değdiği yerden köklenerek yeni bir birey oluşturan, bu yüzden halk arasında “arsız” olarak bilinen bir tür. Normal koşullarda sıkı ağaçlardan oluşmuş bir ormanda yerin fazlaca ışık almadığı, dolayısıyla burada bulunan bitkilerin fotosentez yapamayacağından hareketle- büyük ölçüde boş olması beklenecekken, bu “arsız” tür için söz konusu bu nemli ve karanlık alan biçilmiş kaftanı ifade ediyor. Rhododendron ponticum bu alanda o kadar rahat yayılıyor ki, bir süre sonra ormanı oluşturan gerçek ağaç kitlesinin genç bireyleri, komar arasından sıyrılıp büyümeye fırsat bulamıyor. Bu yüzden mor çiçekleri ile bizi mest eden Rhododendron ponticum, ormanların varlığını devam ettirebilmesi açısından önemli bir tehdit halini alabiliyor.

İşte Sherlock’un bile varlığından haberdar olduğu Komar’ın İngiltere açısından önemi de tam bu noktada başlıyor! 1960’lı yıllarda İngiliz botanikçi Davis tarafından Türkiye’de keşfedildikten sonra, güzel çiçekleri ve yetişme ortamının İngiltere’ye çok benzemesi üzerine İngiltere’ye götürülen Rhododendron ponticum, önceleri çok masum ve güzel bir bahçe bitkisi olarak kalmış. Ancak içinde bulunduğu şartlara aldırmadan sürekli daha fazlası için uğraşan ve bu anlamda oldukça “Trabzonlu” olan Komar, günün birinde bahçelerden kaçıp İngiliz ormanlarına kapağı atınca, İngilizler nasıl bir bela ile karşı karşıya kaldıklarını anlamışlar. Trabzon’un sarp, karanlık ve nemli yamaçlarından yeterince idmanlı olan Komar için İngiltere ormanlarını istila etmek ve orman ağaçlarının genç bireylerinin yetişmesini engellemek fazla zor olmamış. İşte o yüzden, yaklaşık 50-60 sene önce misafir olarak gittiği topraklarda bugün devletin “mücadele edilmesi gereken istilacı tür” olarak tanımlamasına maruz kalmakta. Dünyanın farklı coğrafyalarından gelen bitki ve hayvan türlerini sırf beğendik diye doğaya salmadan önce, yaşanmıştan ders alıp iki kere düşünmekte fayda var!