Trabzon Büyükşehir Belediyesi tarafından yaptırılan Ulaşım Ana Planı çalışması önemli bir araştırma oldu. Ulaşımın verisini elde etmede Trabzon adına tablo ortaya konuldu ve çeşitli öneriler getirildi. Yapılan sunumlarda, konu raylı sistemler olduğunda, “tramvay” kavramı kullanıldı. Tramvayda ticari hız sınırı 35-40 km/saat olarak uygulanacaktır. Raylı sistemlerin plan çalışması kapsamında “tramvay olarak öngörülmesi” esas anlamda Trabzon’un gelişmişlik seviyesinin düşük kaldığının bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.

Trabzon’un kalkınmasını sağlayacak konu 55. Hükümet döneminde öngörülen ilk etabı Arsin-Mersin arası olarak uygulanabilecek güney çevre karayoludur. Mevcut şartlarda bu güney çevre karayolunun tünel ağırlıklı olarak 1 km bedelinin 12 milyon dolar olacağı ve dolayısıyla yaklaşık 30 km olarak 360 milyon dolar inşa maliyeti söz konusu olacaktır. 30 km uzunluklu raylı sistemin ise km maliyetinin yaklaşık taşıtlar dahil olarak 10 milyon avro olacağı öngörülürse yaklaşık tramvay inşası için 300milyon avro harcama söz konusu olacaktır. Tramvayın geometrik planlama açısından yaratacağı olumsuzluklarda bir diğer önemli ayrıntı konudur. Platform daralmaları, gürültü kirliliği, görüntü kirliliği diğer konular olacaktır.

Öncelik çevre karayoludur. İlk etap olarak Arsin-Mersin arasında Çevre Karayolu yapıldığında Trabzon hızlı büyüme sürecine girer. Nüfus artmaya başlar. Kalkınma ve şehirleşme gerçekleşmiş olur. İnşaat, organize sanayi bölgeleri, maden işletme sahaları, yeni yerleşim yeri üretme konuları çözüme kavuşmuş olur ve planlanan Çevre Karayolu ulaşımı beklenen faydayı oluşturur ve Trabzon’u olması gerektiği yere taşır. Trabzon Güney Çevre Karayolunun yapılmaması durumunda, raylı sistemin kamuoyu baskısı altında yapılmasıyla, Trabzon’da bu koşullar altında minibüs dolmuş taşımacılığı büyük oranda olumsuz etkilenir. Güney çevre karayolu yapılmadan raylı sisteme öncelik verilmesi Trabzon için çözüm oluşturmayacaktır. Bu konuda kamuoyu doğru bilgilendirilmelidir.

Eğer Trabzon Çevre Karayolu belirtilen güzergahta 4 km içeriden geçecek şekilde yapıldığında oluşturacağı kalkınma hamlesi beş yıl sonrasında Trabzon’da sağlayacağı büyüme ile metro olarak planlanabilecek ve yer altından tamamıyla ayrı bir platformdan harekete edecek olan metro raylı sistem taşımacılığını rantabl kılacaktır. Ulaşım yatırımlarında planlama ve öncelik son derece önemlidir. Planlanan yatırımlar karlılık oluşturmalıdır. Kalkınma sağlamalıdır. Trabzon’un pastasını büyütmelidir. Şu anki veriler ile metro öngörülememiştir. Yer altına girilememiştir. Bu şekliyle bütün dolmuş hatlarını ve Akçaabat minibüslerini olumsuz etkileyecektir ve gerçekçi bir çözüm değildir. Öncelik benzer maliyetlerdeki çevre karayoluna verilmelidir. Trabzon’un kalkınma sorununu çözecek olan konu bu çevre karayolunun inşası olacaktır.

Trabzon’un sahil bandının turizm özellikleri bakımından kullanılabilmesi noktasında sahil yolu bütünüyle dolgudan geçmemeli ve o günkü koşullarda çevre yolu yapılmalıydı. O yapılsaydı bugün Trabzon 1.5 milyon nüfuslu bir kent konumundaydı. Kanuni Bulvarı yapımı yerine yine çevre yolunun Arsin Mersin arası yapılsaydı, kalkınma yönü ve transit trafiğin alınması ile yine Trabzon hızlı büyüme sürecine girecekti.

Şimdi Trabzon aynı konuları yeniden gündemine almalı ve başarılması önemli bir kazanım olarak görülen Ulaşım Ana Planı noktasında önceliğin tramvay raylı sistemine değil çevre yoluna verilmesi gerektiği, bu anlamda oluşan kamuoyu beklentisinin doğru yönetilmesi gerektiği ortadadır. Zaten bu yönde bir zorlama da bulunmamaktadır. Bu bağlamda önceliğin Trabzon Çevre Karayoluna verileceği yönünde bir kamuyu algısı da zaten oluşmuştur ve oluşmaktadır. Bu da Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Murat ZORLUOĞLU’nun ulaşım ana planını önemsemesinin ve bu ana planın takipçisi olmasından kaynaklanmaktadır. Trabzon bu sefer önceliği çevre karayoluna verecek ve sonrasında da gelişen Trabzon koşullarında yine ulaşım ana planının güncellenen sürümünün bir sonucu olarak Trabzon metro hattına kavuşacaktır.

Güney çevre karayolu yapılmadan yapılacak olan tramvay yatırımı Trabzon’u kalkındırmaz. Dolmuş ve minibüs taşımacılığını son derece olumsuz etkiler. Vatandaşı dolmuş ve minibüsten alır tramvaya bindirir. Dolmuş dönüşümünün araç yenilenmesi olarak kalmasının nedeni, yeni taksi dolmuş minibüs hatlarının planlanmasına uygun olmayan Trabzon’un bugünkü yapısı ve bu bakımdan yaşanan zorlukların hepsi Trabzon Güney Çevre Karayolunun inşa edilmemiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Bu koşullar altında; ulaşım ana planın yapılmasını sağlayan Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Murat ZORLUOĞLU’nun tüm çabasını Arsin-Mersin arasındaki yaklaşık 400 milyon dolar maliyetli çevre karayoluna vereceği, çevre karayolunu öncelleyeceği ve bu yönüyle de Trabzon’un kalkınmasına bir damga vuracağı düşüncesindeyim.