Merhabalar..

Son günlerde Coronavirüs (CoV) ismini sık duymaya başladık. Aslında Coronavirüs’ün varlığı çok daha eski yıllara dayanmakta olup sıklıkla soğuk algınlığına benzer bulgular oluşturan virüs grubudur.

Ne zaman tanımlanmıştır?

Ciddi Akut Solunum Yetmezliği Sendromu (SARS) olarak 2002’de ve Orta Doğu Solunum Yolu Sendromu (MERS-CoV) olarak 2012’de tanımlanmış hastalık tabloları oluşturmuştur. Aralık 2019’da Çin'in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde, nedeni bilinmeyen akciğer enfeksiyonları bildirilmiş ve 7 Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni bir Coronavirus (2019-nCoV) olarak tanımlanmıştır.

Hangi canlılar risk altında?

Coronavirüsler, hayvanlardan insanlara bulaşarak hastalık yapmakla birlikte, insandan insana bulaş da bildirilmiştir. Yarasa, domuz, kedi, köpek, kemirgen, kanatlılar ve vahşi hayvanlarda bulunabilmektedirler.

Ölüm hızı nedir?

Ölüm hızı; SARS salgınında %11 ve MERS-CoV’da %35-50 arasında iken şu an için yeni Coronavirüs (2019-nCoV) ölüm hızı hakkında eldeki verilerle net bir şey söylemek mümkün değildir.

Kaynağı nedir?

İlk kez Aralık 2019’da görülen bu yeni virüsün kaynağı bugün için net bilinmemekle birlikte Çin’in Wuhan şehrindeki Güney Çin Deniz Ürünleri Şehir Pazarı (farklı hayvan türleri satan bir toptan balık ve canlı hayvan pazarı) çalışanlarında kümelenmiş olması, bu pazarda yasadışı satılan vahşi hayvanların kaynak olabileceğini göstermektedir.

Nasıl bir hastalık tablosu oluşturur?

Hastalığın solunum yolu salgıları ve damlacık yoluyla bulaştığı bildirilmiştir. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme ve konuşma sırasında havaya saçılan solunum yolu damlacıkları bulaşa neden olabilir. Kuluçka süresi net bilinmemekle birlikte 2-14 gün olarak düşünülmektedir. Enfeksiyonun yaygın belirtileri halsizlik, ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Ciddi vakalarda ağır solunum yolu enfeksiyonu bulguları, böbrek yetmezliği ve hatta ölüm gelişebilir. Ağır seyreden vakalar sıklıkla ileri yaşta olanlar ve ek hastalığı bulunanlardır.

Nasıl tanı konulur?

Solunum yolu ya da kan örneklerinde virüs taraması yapılır.

Tedavisi var mıdır?

Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur, destek tedavisi uygulanır.

Enfeksiyon kontrolü için ne yapmak gerekir?

Yeni Coronavirüs’ten korunmak için bir aşı bulunmamaktadır. Korunma yöntemleri gripten korunmaya benzerdir. Şimdilik en etkili yöntem hasta kişilerle temas etmekten kaçınmak olup kalabalık alanlar bu açıdan risk taşımaktadır. Ellerin temas ettiği ortak kullanım alanlarının (kapı kolu, asansör düğmeleri vs) dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. El hijyenine dikkat edilmesi, ellerin sık ve en az 20 saniye süre ile yıkanması, öksürme ve hapşırma sırasında ellerin ağıza götürülmemesi, kağıt mendil kullanılması ve kullanım sonrasında atılıp ellerin yıkanması, kirli ellerin yüze-göze-buruna temas ettirilmemesi ve dikkatli şekilde yıkanması, et ve yumurtaların iyi pişirilmesi, hayvanlarla temas sonrası el hijyeninin sağlanması korunma açısından önemlidir. Ülkemiz için şu an itibariyle böyle bir risk olmamasına rağmen kalabalık ve riskli alanlara girerken mutlaka maske kullanımı gereklidir. Maske, korunmada ki en önemli adımlardandır.

Yeni Coronavirüs’le enfekte olmuş hastada nelere dikkat edilmelidir?

Sağlık kuruluşunda bulunduğu süre boyunca izolasyon önlemlerine devam edilmelidir. Standart enfeksiyon kontrol, temas ve damlacık önlemleri uygulanmalıdır. Hastalar tek kişilik, özel banyosu ve tuvaleti olan, kapatılabilir kapı içeren bir odada olmalıdır. Kullanılacak tıbbi malzemeler hastaya özel olmalı, oda dışına çıkarılmamalıdır. Tıbbi olarak gerekmedikçe hastaların odadan başka bir alana taşınmasından kaçınılmalıdır. Hastanın taşınması sırasında görevli sağlık personelinin uygun kişisel koruyucu ekipman kullanması sağlanmalı (eldiven, maske, koruyucu önlük gibi) ve el hijyenine özen gösterilmelidir. Hastanın temas ettiği yüzeyler rutin olarak dezenfekte edilmelidir.

Son durum nedir?

Bugüne kadar Çin dışında Japonya, Güney Kore, Tayland, Singapur, Vietnam, Tayvan, Fransa, Malezya, Avustralya, Kanada, Kamboçya ve ABD’den bildirilmiş vakalar da mevcut. Basımdan bir gün önce, bu yazıyı yazdığım vakit itibariyle ülkemizde henüz bildirilmiş vaka bulunmamakta olup hastalık görülen ülkelerde tanı konan 4527 hastanın 106’sı ölümle sonuçlanmış, tabi ki bu sayılar saatler içinde bile değişmekte. Şu anki verilerle MERS-CoV ve SARS’a göre ölüm oranı daha düşük görünmekte fakat bu verilerle bunu söylemek için henüz erken. Ülkemize ulaşmamasını dilerken panik olmak yerine tedbir almak ve genel hijyen kurallarını uygulamak gerektiğini hatırlatmış olalım.

Sağlıcakla kalın..