ABD Kongresi, gelecek yıl için 901 milyar dolarlık rekor ulusal güvenlik harcaması yetkisi veren yıllık savunma bütçesi tasarısını dün açıkladı.
Başkan Donald Trump'ın talebinden milyarlarca dolar daha fazla kaynak ayıran metin, Ukrayna'ya yönelik 400 milyon dolarlık askeri yardımı da içeriyor.
Yaklaşık 3 bin sayfalık kapsamlı tasarı, askeri personel için yüzde 4 oranında maaş artışı öngörüyor, ancak hem Cumhuriyetçi hem de Demokrat bazı temsilci ve senatörlerin nihai metne dahil etmeyi umduğu konut stokunu büyütmeye yönelik girişimi dışarıda bırakıyor.
Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, yaptığı açıklamada mevzuatın Trump'ın ajandasını ilerlettiğini belirterek, "Pentagon'daki 'woke' ideolojisine son vererek, sınırı güvence altına alarak, savunma sanayiini canlandırarak ve savaşçı ruhunu geri getirerek" bu hedefe ulaşıldığını ifade etti.
Metin, her ikisi de Trump'ın Cumhuriyetçi partili arkadaşları tarafından kontrol edilen Senato ve Temsilciler Meclisi tarafından bu yılın başlarında kabul edilen Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA) versiyonları arasında bir uzlaşma niteliği taşıyor.
BÜTÇE TRUMP'IN TALEBİNİ AŞIYOR
Donald Trump mayıs ayında Kongre'den 2026 mali yılı için, 2025 harcamalarına kıyasla yatay bir seyir izleyen 892,6 milyar dolarlık bir ulusal savunma bütçesi talep etmişti.
Söz konusu talep, Savunma Bakanlığı'nın yanı sıra güvenlik ve savunma ile ilgili diğer kurum ve programların finansmanını da kapsıyordu.
Temsilciler Meclisi'nin tasarısı harcamaları bu seviyede belirlerken, Senato 925 milyar dolarlık yetkilendirme yapmıştı; nihai uzlaşı ise 901 milyar dolarda sağlandı.
NDAA, Pentagon programlarına yetki veriyor ancak bunları finanse etmiyor. Kongre'nin Eylül 2026'da sona erecek mali yıl için ayrı bir harcama tasarısında finansmanı onaylaması gerekiyor.
Askeri teçhizat alımları ve Çin ile Rusya gibi rakiplerle rekabeti artırmaya yönelik tipik hükümlerin yanı sıra bu yılki tasarı, çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık (DEI) girişimleri gibi Trump tarafından eleştirilen programların kesilmesine odaklanıyor.
Ayrıca düzensiz göçmenleri ve uyuşturucuyu engellemek amacıyla ABD'nin güneybatı sınırına asker konuşlandırılmasını öngörüyor.
Mike Johnson, açıklamasında, "Bu mevzuat, askeri güçlerimizin dünyanın en ölümcül gücü olarak kalmasını ve her türlü düşmanı caydırabilmesini sağlamak için Meclis'ten geçen önemli hükümleri içeriyor" dedi ve ekledi:
"Ordumuzdaki Biden dönemi wokeizmini kökünden kazıyor, hizmet akademilerine liyakate dayalı terfileri ve kabulleri geri getiriyor, partizan firmalarla sözleşmeleri yasaklıyor, antisemitizmle mücadele ediyor ve Kritik Irk Teorisi (CRT), DEI ve iklim girişimleri gibi zararlı, gereksiz programları durduruyor."
ÇİN YATIRIMLARINA DAHA AĞIR KISITLAMALAR YOLDA
Tasarı, Trump'ın fiziksel bariyerler inşa edilmesi ve güney sınırına daha fazla asker konuşlandırılması, Altın Kubbe (Golden Dome) füze savunma sisteminin inşası ve silah geliştirme süreçlerinin modernizasyonu gibi konuları içeren en az 15 başkanlık kararnamesini yasalaştırıyor.
Trump bu politikaları başkanlık kararnameleriyle zorunlu kılma yetkisine sahip olsa da, Kongre bunların yasalaşmasını sağlamak için tasarıyı geçirmek zorunda.
Ulusal güvenlik tasarısının büyük bir bölümü, ABD'nin Çin'deki bazı yatırımlarına kısıtlama getiren ifadeleri de barındırıyor.
Kongre, ABD şirketlerinin veya yatırımcılarının Çinli şirketlere veya teknolojilere yatırdığı parayı ifade eden giden yatırımlar üzerinde daha sıkı kısıtlamalar oluşturmak için yıllardır çalışıyordu.
Tasarı metninde, kısıtlamaların "ABD ulusal güvenliğine ve dış politika çıkarlarına zarar verilmesini önlemek" için gerekli olduğu belirtiliyor.
Kapsamlı Dış Yatırım Ulusal Güvenlik Yasası'nı (Comprehensive Outbound Investment National Security Act) içeren NDAA, bazı Çinli kuruluşlara yaptırım uygulayarak belirli yatırımları engelliyor, ABD şirketlerinin Çin'e yapacağı yatırımların bildirilmesini zorunlu kılıyor ve Çin hükümetine fayda sağlayacak sermaye akışını durduruyor.
Konuya ilişkin konuşan Johnson, "Başkan Trump, Komünist Çin'in saldırganlığını destekleyen yatırımlarla geçen son birkaç on yılın sona ermesi gerektiğini açıkça belirtti ve bu tasarı Amerika'nın uzun vadeli yatırımlarını, ekonomik çıkarlarını ve hassas verilerini korumak için önemli bariyerler içeriyor" ifadelerini kullandı.
FBI, SORUŞTURMALARINI KONGRE'YE BİLDİRECEK
Tasarıda, Cumhuriyetçi Parti içindeki ihtilaf nedeniyle geçen hafta üzerinde uzlaşılan tartışmalı bir madde de yer alıyor. Buna göre FBI, federal adaylar hakkında bir soruşturma açması durumunda Kongre'yi bilgilendirmek zorunda kalacak.
Söz konusu madde, Demokratların desteğini engelleyeceği endişesiyle başlangıçta liderlik tarafından engellenmişti.
Fakat Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçi yönetiminden New York Temsilcisi Elise Stefanik'in, maddenin çıkarılması nedeniyle Meclis Başkanı Mike Johnson'ı kamuoyu önünde eleştirmesi üzerine gerilim yükselmişti.
Stefanik ve Johnson, anlaşmazlığı çözmek için geçen hafta Trump ile birlikte bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve ardından Stefanik hükmün tasarıya dahil edileceğini duyurdu.
BAŞKANIN IRAK ÜZERİNDEKİ SAVAŞ YETKİLERİ KALKIYOR
Tasarının içine gizlenmiş bir diğer önemli detay ise 1991 ve 2002 yıllarında Irak'ta askeri güç kullanımına izin veren iki ayrı kararın yürürlükten kaldırılması oldu.
Söz konusu adım, ABD'nin Saddam Hüseyin'i Kuveyt'ten çıkarmasına izin veren 1991 yetkisini ve 2003 Irak işgaline izin veren 2002 yetkisini iptal edecek.
Her iki partiden siyasiler, Saddam'ın devrilmesinin ardından bu yetkilere artık ihtiyaç duyulmadığını savunarak yıllardır bu kararları geri almaya çalışıyordu.
Temsilciler Meclisi'nin Cumhuriyetçi üyeleri, Beyaz Saray ile yapılan görüşmelerin ardından "Trump yönetiminin, Başkanın anayasal sorumluluklarını bu yetki olmadan da yerine getirebileceğinden emin olduğu" sonucuna varıldığını aktardı.
DEMOKRATLAR NEYE İTİRAZ EDİYOR?
"Mutlaka geçmesi gereken" bir mevzuat olarak kabul edilen devasa NDAA, Kongre'nin her yıl geçirdiği birkaç büyük yasadan biri olma özelliğini taşıyor.
Tasarı genellikle Cumhuriyetçi ve Demokrat siyasilerin kapalı kapılar ardında haftalarca süren müzakerelerinin ardından ortaya çıkıyor, fakat bu yılki sürecin partiler üstü niteliği daha az belirgindi.
Bazı Demokratlar, Cumhuriyetçi Senatör ve Silahlı Hizmetler Komisyonu Başkanı Roger Wicker'ın bu hafta konuyla ilgili bir oturum düzenlemeyi kabul etmesine kadar, Trump'ın orduyu ABD şehirlerinde kullanma ihtimali üzerinden tasarıyı engelleme tehdidinde bulunmuştu.
Yılın başlarında Cumhuriyetçiler, ordunun Amerikan şehirlerine konuşlandırılmasını engellemeye ve Katar tarafından Air Force One (başkanlık uçağı) olarak hizmet vermesi için hibe edilen lüks bir jetin dönüştürülmesini yasaklamaya yönelik girişimleri reddetmişti.
NDAA metninden çıkarılan en tartışmalı hükümlerden biri, tüp bebek (IVF) dahil olmak üzere yardımcı üreme teknolojileri için sağlık sigortası kapsamını genişletecek olan madde oldu. Bu hüküm NDAA'in önceki versiyonlarında yer almasına rağmen nihai metinden çıkarıldı.
Madde metinden çıkarılmış olsa da Temsilciler Meclis Başkanlığı, Johnson'ın "yeterli yaşam yanlısı korumalar mevcut olduğunda IVF erişimini desteklediğini açıkça ve defalarca belirttiğini ve sorumlu ve etik bir şekilde yapıldığında desteklemeye devam edeceğini" savundu.
Temsilciler Meclisi önümüzdeki günlerde tasarıyı oylama aşamasına geçecek.