Çin’in yeni ticaret dalgası küresel ekonomiyi sarsıyor: Otomotiv ve tekstilde kriz

Küresel ticaret, Çin’den gelen yeni bir dalgayla sarsılıyor. New York Times’ın haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük tarifeleriyle en büyük pazarı olan ABD’den dışlanan Çin, ucuz ve yoğun üretimini Endonezya’dan Almanya’ya, Brezilya’ya kadar dünyanın dört bir yanına kaydırdı. Bu değişim, otomotiv ve tekstil sektörlerinde yüz binlerce çalışanı işsiz bırakırken, küresel ekonomide dengeleri altüst etti.

Çin’in Ticaret Fazlası Rekor Kırıyor

2025 yılında Çin’in dünya ile ticaret fazlası, geçen yıla göre %40’tan fazla artarak 500 milyar dolar sınırını aştı. Capital Economics’ten Çin ekonomisti Leah Fahy, “Çin’in ihraç etmesi gereken tonlarca ürünü var. ABD tarifeleri bile bu akışı durduramıyor” diyor. Pekin’in ihracata dayalı politikası, iç ekonomideki emlak krizinin yarattığı boşluğu doldurmak için imalat sektörlerine yıllardır büyük kaynaklar aktarmasının bir sonucu. Ancak bu strateji, dünya genelinde yerel üreticileri zora sokuyor.

Otomotiv ve Tekstil Sektöründe Alarm

Çin’in elektrikli araç ihracatı bu yıl %64,6 artarken, Almanya gibi ithalatın %20 yükseldiği ülkelerde yerli üreticiler zor günler geçiriyor. Çin Otomobil Üreticileri Birliği’ne göre, iç piyasada düşük talep nedeniyle fiyat savaşına giren Çinli şirketler, agresif bir ihracat politikası izliyor. Endonezya’da ise tekstil sektörü çöküşün eşiğinde. Endonezya Filament İplik ve Elyaf Üreticileri Derneği Başkanı Redma Gita Wirawasta, son iki yılda 250 bin kişinin işini kaybettiğini belirtiyor. Tayland ve Brezilya gibi ülkelerde de yerel otomotiv üreticileri, Çin mallarıyla rekabet edemiyor.

Trump Tarifeleri ve Jeopolitik Gerilim

Trump’ın Vietnam, Kamboçya ve Endonezya gibi Çin mallarının dolaylı yoldan ABD’ye ulaştığı ülkelere ek tarifeler getirme tehdidi, küresel ticareti daha da karmaşık hale getiriyor. Bazı ülkeler, Çin’den gelen yatırımlardan kısa vadede fayda sağlasa da, uzun vadede yerel şirketler Çinli rakipleri karşısında ayakta kalamıyor. Commerzbank’tan ekonomist Tommy Wu, “Çin’in ölçeği yakalamak için yaptığı aşırı yatırımlar, bugünkü sorunun temelini oluşturuyor” diyor.

Nomura’nın Asya başekonomisti Sonal Varma, ülkelerin önünde iki yol olduğunu vurguluyor: “Ya hiçbir şey yapmayıp sanayilerinin çöküşünü izleyecekler ya da korumacı tarifelerle Çin’e karşı duracaklar.” Ancak bu, hem Çin hem de ABD ile diplomatik gerilim riskini artırıyor. Varma, “Tedarik zincirleri jeopolitik çizgilerle ikiye ayrılıyor. Ülkeler için taraf seçmek artık çok daha zor” diyerek durumu özetliyor.

Çin Şoku Devam Edecek mi?

Uzmanlar, Pekin’in ihracata dayalı büyüme modelinden vazgeçmeye niyeti olmadığını belirtiyor. Çin’in küresel pazar payı, tarifelere rağmen her geçen gün artıyor. Bu durum, dünya ekonomisini yeniden şekillendirirken, yerel üreticiler ve işçiler için zorlu bir sınav anlamına geliyor. Küresel ticaretin yeni normali, Çin’in ucuz üretim dalgasıyla nasıl başa çıkılacağına bağlı.