Dünyaca ünlü düşünür Steven Lee Myer'in "Yeni Çar Putin'in Yükselişi ve Saltanatı" adlı kitabı bu konularda önemli bir eserdir. Putin'in Sovyet ve KGB kökenli olduğu biliniyor. Steven Lee Myer, kitabında Putin'i (hastalık derecesinde) güç göstermeyi seven bir kişilik olarak anlattı. Putin, zaman zaman yaptığı sportif faaliyetlerde judo gibi kendi fizik gücünün (hem de lider olarak) çok güçlü olduğunu Rusya ve dünya kamuoyuna kabul ettirmeye çalışmakta. Putin, ismi duyulmadığı istihbaratçı olduğu zaman da başbakan adayı olarak takdim edildiği 1999’da Rusya Meclisi’nde şu konuşmayı yaparak gelecekteki lider karakterinin kodlarını verdi: "Rusya, asırlar boyunca büyük güç oldu ve öyle kalacaktır. Rusya, gerek eski Sovyet topraklarında gerek başka topraklarda meşru çıkar alanlarına sahip oldu, halen de sahiptir. Bu bağlamda geri adım atmayacağız."

PUTİNİZM DEŞİFRE OLDU

Putin’in, bu konuşmasından önce söylediği "Sovyetler Birliği'nin çöküşü 20. yüzyılın en büyük trajedisidir" sözü, iç dünyasındaki Putinizm’i deşifre etmiştir. 8 Haziran 2015 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama'nın Rusya Devlet Başkanı Putin için söylediği söz çok anlamlıdır. Obama, "Putin, Sovyet İmparatorluğu’nun görkemini geri getirmeye çalışıyor ve bu uğurda Rusya ekonomisini kurban ediyor." İşte örnekleri Ukrayna, Kırım ve Gürcistan savaşları. Şimdi Suriye savaşı. Bu savaşlar Putin'e yetmemiş gibi Türkiye'ye rahatsızlık vermeye başladı. Türkiye, Putin için zor bir imtihandır. Kendisini Türkiye ve Tayyip Erdoğan ile zor bir imtihana soktu. Yayılmacı kimliği bulunan Putin, Türkiye'nin bir Suriye veya Ukrayna, Kırım ve Gürcistan olmadığını iyi bilmektedir. Putin Ukrayna ve Kırım'a saldırması ile Batı'nın ağır ekonomik ambargosuna maruz kaldı ve çok ciddi zararlar gördü. Geçmişte Sovyetler Birliği içinde olan birçok ülke, şimdi AB üyesi. Lider, tek adam olma arzusu içinde olan Putin, gücünü göstereceği alan olarak Suriye'ye girdi. Suriye'ye IŞİD bahanesiyle girdi. NATO ve AB ye karşı güç gösterisini Türkiye üzerinden yapmaya çalışıyor.

DÜNYA LİDERİ ALGISI

Türkiye, Rus uçağını sınır ihlali angajman kuralları çerçevesinde düşürdü. Putin bunu hiç beklemiyordu. Düşenin, uçağının değil kendisinin olduğunu hissetti. Dünya lideri algısı hem Rus hem de dünya kamuoyunda sarsıldı. Türkiye'ye askeri savaş mı, ekonomik savaş mı açacak? Askeri noktadan değerlendirsek uçağın "angajman kurallarını ihlal ettiği için" düşürülmesi büyük bir olay. Bu yüzden kolayca çatışmacı bir ortam yaşanabilirdi, tıpkı 100 yıl önce 1. Dünya Savaşı’na girildiği gibi... Bereket, şimdilik ortama sağduyu hâkim... Hiç değilse, Türkiye tarafında durum öyle. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açıklamaları Türkiye’nin haklılığını vurgularken, olayın büyümesinin de önüne geçme amaçlı. Yine de dikkatli olmakta yarar var. Savaşların her zaman göz göre göre ve şartları hazırlanarak çıkmadığı gerçeği yüzünden...

TARİHTEN BİR HATIRLATMA

Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusya, 1914 yılında varlıklarını sona erdirecek bir çatışmaya doğru yol alındığını görebilselerdi, Almanya’nın oldu bittisiyle baş gösteren, Goeben ve Breslau (Yavuz ve Midilli) zırhlılarının sebep olduğu ihtilafı, İstanbul’un özrünü Moskova’nın kabul etmesiyle kapatırlardı. İhtilaflarda herkes kendini haklı görür ve sonucuna da katlanmak zorunda kalınır. Savaş sırasında Osmanlı ve Rus gazetelerinin tutumlarını inceleyen Muğla Üniversitesi’nden Doç. Tuncay Öğün, ‘Balkan Savaşı’ndan yeni çıkmış bir ülkenin yorgun halkının; 1914’te, savaş fikrine hazır olmadığını’ vurgular (History Studies dergisi 2013, 5/6): Seferberlik beyannameleri 2 Ağustos’ta sokaklara asıldığında, İttihat ve Terakki’nin gayr-ı resmi yayın organı olan Tanin gazetesi bile, bu seferberliğin öncekilerden farklı olarak savunma amaçlı olduğunu belirtmek zorunda kalmış, savaşa katılmanın kimsenin aklına gelmediğini yazmıştı.

10 MİLYAR DOLARLIK AVANTAJ

Ekonomik savaş Putin için en kolay yol. Rus kamuoyunu rahatlatmak için bir şeyler yapmalı. Rus savaş uçağının düşürülmesi, Rusya'da yeni lider arayışları başlattı. Ekonomik göstergelere baktığımızda, doğalgaz ihtiyacımızın %55’ini Rusya'dan alıyoruz. 2014 yılı verilerine göre Rusya'ya ihracatımız 6.1 milyar dolar, ithalat 25.1 milyar dolar. 19 milyar dolar Rusya avantajlı. Bunun haricinde Rusya’dan gelen turist sayısı 4.5 milyon kişi, gelir 5 milyar dolar. Rusya'da inşaat sektörümüzün ilk 9 aylık geliri 2.3 milyar dolar. Nerden bakarsanız bakın, Rusya yıllık 10 milyar dolar avantajlı. Rusya bir ‘Putin’ gururu yüzünden kendi ayağına kurşun sıkmakta.

BİR MUSİBET BİN NASİHAT...

Rusya; Putin döneminde ‘Dünyada sevilmeyen devlet’ olma hızını artırmıştır. Türkiye’nin ise aksine AK Parti ve Tayyip Erdoğan ile başlayan ‘Dünya Devleti’ olma gayreti zirveye ulaşmıştır. İslam ülkelerinin bu konuda Türkiye'nin yanında olmaları, ekonomik kayıpların telafisi sözlerinin verilmesi, Türkiye'nin avantajlı duruma geçmesini sağlamıştır. Türki Cumhuriyetleri ve Azerbaycan hemen kardeşliğini göstermiştir. Bu olay Sovyetler’den ayrılan Türk Cumhuriyetlerinin birbirine kenetlenmesini sağlamıştır. "Bir musibet bin nasihate bedeldir" demiş atalarımız. Krizler yeni imkanlar, yeni fırsatlar doğurur...