- Antik Dönem: Amisos ve İlk Yerleşimler
Samsun'un tarihi, MÖ 3000’lere kadar uzanır. Antik çağda bu bölge, Amisos adıyla biliniyordu. Amisos, Persler, Makedonlar, Roma ve Bizans İmparatorlukları gibi büyük medeniyetlerin egemenliğinde önemli bir yerleşim yeri oldu. Bu dönemde, Samsun limanı, bölgedeki ticaretin merkezi haline gelmişti.
MÖ 5. yüzyılda, Amisos, Pontus Krallığı'nın önemli bir şehri haline geldi. Pontus Krallığı'nın güçlü hükümdarlarından Mithridates VI, burada etkili bir yönetim sergileyerek, bölgeyi güçlü bir askeri üs olarak kullanmıştır. Bu dönemde Samsun, savaşlar ve ticaret sayesinde oldukça gelişmiş bir şehir olmuştur.
- Roma ve Bizans Dönemi
Roma İmparatorluğu döneminde Samsun, bölgesel ticaret yollarının kavşağında yer alan önemli bir liman şehri olma özelliğini sürdürmüştür. Roma İmparatorluğu'nun dağılmasının ardından, Bizans İmparatorluğu’nun egemenliğine girmiştir. Bizans döneminde, Samsun önemli bir dini ve ticaret merkezi olmuştur.
Bu dönemde Bizans, Samsun’u stratejik bir nokta olarak kullanmış ve özellikle Karadeniz’e hakim olmak isteyen Bizanslılar, Samsun’u denizden gelen saldırılara karşı güçlendirmiştir. Bizans döneminde, Samsun'da pek çok kilise, manastır ve sur yapıları inşa edilmiştir.
- Selçuklu ve Osmanlı Dönemi
Samsun, 11. yüzyılda Selçukluların bölgeyi fethetmesiyle Türklerin egemenliğine girmiştir. Bu dönemde şehir, Anadolu'nun kuzeydoğusuna hakimiyet kuran Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu’nun önemli limanlarından biri olmuştur. Osmanlı döneminde Samsun, büyük bir ticaret ve sanayi merkezi olarak gelişmiş, özellikle buğday, fındık ve tütün gibi tarım ürünlerinin üretimi ve ticareti önemli bir yer tutmuştur.
- Kurtuluş Savaşı Dönemi: Samsun’un Önemli Rolü
Samsun, Kurtuluş Savaşı sırasında Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin simgesi haline gelmiştir. 19 Mayıs 1919, Samsun için tarihî bir dönüm noktasıdır. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışı, Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcını simgeler ve bu olay, Türk milletinin özgürlüğü için verdiği mücadelenin ateşini yakmıştır.
4.1. Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a Çıkışı
Samsun, 1919’da, Osmanlı İmparatorluğu'nun Mondros Mütarekesi'ni imzalamasının ardından, işgal altına alınmıştı. Samsun, o dönemde hem Yunan hem de Ermeni çetelerinin baskısı altında yaşamaktaydı. Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’daki görevinden alınarak Anadolu’ya gönderilmişti. 16 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan hareket eden Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaşmıştır.
Mustafa Kemal'in Samsun’a gelmesiyle birlikte, bölgedeki halkın bağımsızlık mücadelesine olan inancı yeniden alevlenmiştir. Samsun’daki halk, işgale karşı direnişe geçmek için Atatürk’ün liderliğinde örgütlenmeye başlamıştır. Bu dönemde, Samsun’daki halkın işgale karşı gösterdiği tepki, Türk milletinin Kurtuluş Savaşı’na olan kararlılığının bir simgesi olmuştur.
4.2. Samsun’un Önderliği
Samsun, Kurtuluş Savaşı sırasında sadece bir başlangıç noktası olmakla kalmamış, aynı zamanda milletin bağımsızlık mücadelesinin organize edildiği bir merkez haline gelmiştir. Mustafa Kemal, Samsun’da halkla buluşmuş, bu bölgedeki yerel liderlerle toplantılar yapmış ve Millî Mücadele için gerekli olan desteği toplamıştır. 22 Haziran 1919’da Amasya Tamimi yayımlanmış, bu bildiri ile Türk milletinin bağımsızlık ve egemenlik hakkı vurgulanmıştır.
Samsun’daki Samsun Kongresi, Millî Mücadele’nin ilk adımlarından birini oluşturmuş, halkın örgütlenmesini ve direnişin yayılmasını sağlamıştır. Samsun’daki halk hareketi, daha sonra Erzurum ve Sivas Kongrelerine taşınarak, tüm Anadolu’ya yayılmıştır.
- Cumhuriyet Dönemi: Samsun’un Gelişimi
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Samsun, modernleşme sürecine adım atmıştır. Atatürk’ün Samsun’a gelişinin ardından şehir, sanayi ve tarımda büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Cumhuriyetle birlikte Samsun, özellikle tarım ürünleri, limancılık ve sanayi alanlarında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Samsun, aynı zamanda Karadeniz Bölgesi'nin kültürel ve ticari merkezlerinden biri haline gelmiştir.
- Samsun Günümüz: Kültürel Zenginlik ve Gelişen Ekonomi
Günümüzde Samsun, geçmişteki derin tarihî köklerinden beslenen, modernleşen bir şehir olarak varlığını sürdürmektedir. Kültürel mirası, tarihi yapıları, Karadeniz’in eşsiz doğasıyla birleşerek, Samsun’u hem tarihî hem de turistik açıdan önemli bir merkez yapmaktadır. Samsun’un ekonomi, sanayi, tarım ve ulaşım alanlarında da büyük bir gelişim göstermesi, onun her dönemindeki stratejik önemini ve gücünü koruduğunu gösteriyor.
Samsun, tarih boyunca farklı medeniyetlerin izlerini taşımış, Kurtuluş Savaşı’nda Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin simgesi olmuştur. 19 Mayıs 1919, Türk milletinin özgürlüğünü kazanma yolunda atılan en önemli adımın başladığı gündür. Samsun’un tarihi, sadece bir şehir tarihi değil, aynı zamanda Türk milletinin bağımsızlık mücadelesinin ve Cumhuriyet'in temellerinin atıldığı önemli bir dönüm noktasıdır. Bugün Samsun, hem geçmişin izlerini taşırken hem de modernleşen bir şehir olarak Türkiye'nin geleceğinde önemli bir rol oynamaktadır.
SAMSUN’UN MÜZELERİ
1.Samsun Müzesi
Samsun Müzesi, şehrin tarihine ışık tutan eserlerin sergilendiği, bölgenin arkeolojik ve kültürel zenginliğini yansıtan bir müzedir. Müze, Samsun’da gerçekleştirilen kazılarda ortaya çıkarılan Helenistik, Roma ve Bizans dönemine ait tarihi eserlerin yanı sıra Osmanlı dönemine ait çeşitli objeler ve belgelerle ziyaretçilerini karşılar. Şehir merkezinde bulunan bu müze, özellikle antik dönemlere ilgi duyanlar için mutlaka görülmesi gereken bir yerdir.
- Samsun Kent Müzesi
Samsun Kent Müzesi, şehrin geçmişten günümüze kadar olan tarihini, kültürünü ve sosyal yaşamını gözler önüne seren interaktif bir deneyim sunar. Şehir merkezindeki bu modern müze, Samsun’un tarihi olaylarını, geleneklerini, tarım, ticaret ve sanayi alanındaki gelişimini detaylı panolar, canlandırmalar ve objelerle sergiler. Hem yerel halk hem de turistler için Samsun’un kimliğini daha yakından tanıma fırsatı sunar.
- Gazi Müzesi
Gazi Müzesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışıyla başlayan Kurtuluş Mücadelesi’ne dair izleri taşıyan önemli bir yapıdır. Atatürk ve silah arkadaşlarının Samsun’da kaldığı otel, günümüzde müzeye dönüştürülerek, o dönemde kullanılan eşyalar ve belgelerle zenginleştirilmiştir. Samsun’un İlkadım ilçesinde, şehir merkezine yakın bir konumda bulunan bu müze, Kurtuluş Savaşı’nın ruhunu hissetmek isteyenler için eşsiz bir duraktır.
- Arkeoloji ve Etnografya Müzesi
Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, şehrin zengin tarihini antik dönemlerden Osmanlı’ya kadar geniş bir yelpazede tanıtır. Amisos Tepesi kazılarında bulunan altın takılar ve sikkeler gibi eserler, müzenin en dikkat çeken parçalarıdır. Bunun yanında, etnografik koleksiyonunda Osmanlı dönemi günlük yaşamına dair objeler yer alır. İlkadım ilçesinde, sahil yolu üzerinde yer alan bu müze, tarih ve sanatseverler için vazgeçilmez bir duraktır.
- Bandırma Gemi Müzesi ve Milli Mücadele Açık Hava Müzesi
Bandırma Vapuru’nun birebir kopyasının sergilendiği Bandırma Gemi Müzesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak bastığı tarihi anı yaşatır. Müze, Atatürk’ün Samsun’a geliş hikayesini ve Milli Mücadele’nin başlangıcını belgeleyen eserleri içerir. Müze çevresindeki açık hava sergileri, Kurtuluş Savaşı’na dair detaylı bilgiler sunar. Atakum ilçesinde sahil şeridinde yer alan bu müze, hem tarih hem de manzara açısından ziyaretçilerini etkiler.
- Bafra Tütün Müzesi
Karadeniz’in tütün tarımında oynadığı rolü yansıtan Bafra Tütün Müzesi, tütünün üretiminden işlenmesine kadar olan süreçleri görsel ve interaktif anlatımlarla sunar. Müzede sergilenen tarım aletleri, fotoğraflar ve belgeler, Bafra’nın tütün ticaretindeki yerini gözler önüne serer. Bafra ilçesinde, şehrin geleneksel ekonomisine dair bilgi edinmek isteyenler için ideal bir destinasyondur.
- Amazon Müzesi
Amazon Müzesi, Samsun’un merkezinde, İlkadım ilçesinde, mitolojik Amazon kadın savaşçılarının tarihine ışık tutan bir müzedir. Müze, efsanevi Amazonların günlük yaşamını, savaş tekniklerini ve kültürlerini canlandıran heykeller, maketler ve bilgilendirici panolarla donatılmıştır. Karadeniz kıyısında bulunan bu eşsiz müze, ziyaretçilerine mitolojinin büyüleyici dünyasına bir yolculuk sunar.
Bu müzeler, Samsun’un tarihini, kültürünü ve sosyal yaşamını anlamak isteyen ziyaretçiler için eşsiz birer duraktır. Her biri kendi içinde farklı bir hikaye sunar ve şehri derinlemesine keşfetme fırsatı verir.