Giresun'u fındığa mahkum etmek!

Keşke. Keşke Giresun’u fındığa mahkûm edebilsek... Dünya fındık üretiminin yüzde 80’ini elinde bulunduran Türkiye ve dünyanın en kaliteli fındığının üretildiği Giresun, fındığın başkentidir. Öyle diyoruz öyle avunuyoruz ya. Aslında hiç de öyle değil. Türkiye’nin en önemli tarımsal ihraç ürünlerinin başında gelen fındığın genel durumuna tekrar göz atmakta fayda var.

Başta FİSKOBİRLİK olmak üzere ilçeler dahil onlarca büyük küçük fındık işleme tesislerine sahip olan Giresun’da bugün bunlardan eser yok. Olan firmalar da kapalı kutu. Varlıkları ile yoklukları anlaşılmıyor. Nedeni de; Giresun’da ya da Giresun dışında işlenen fındığın ihracatının Giresun limanı değil de çok uzak limanlardan yapılması.

Fındık işleme tesisi dedikse sadece kırma tesisleri. Fındığa değer katacak çikolata ve şekerleme sanayi gibi ürüne dönüştürecek sanayi zaten yok. Bu yıl azlığı nedeniyle değer kazanan ve 20 TL/KG fiyat gören fındığın aslında nasıl değerli olduğunu ancak görebildik.

Çok geç gibi görünse de fındığı Giresun’a geri döndürmek mümkün. Başta Ordu-Trabzon gibi komşu illere kaçan fındık sanayi, bugün Manisa, Konya gibi fındıkla hiç alakası olmayan illerimizde yatırıma dönüşüyor. Dünya çikolata devlerinden Nutella/Ferraro’nun yatırımını Manisa’ya yapmasının ardındaki nedenleri iyi irdelemek lazım. Dikim alanları da batı illerine kayan fındık Giresun’da adeta kaderine terk ediliyor.

Sanayisi kalmadığı için geçmişte büyük istihdam sağlayan fındık geçen onca yılda değersizleştirildiği için bölge insanı çareyi gurbette buldu. Boşalan köyler ve bakımsız kalan fındık bahçelerinin verimi de kalitesi de düştü doğal olarak. Bugün fındığın en büyük sorunlarından biri de fındığı toplayacak iş gücünün neredeyse tamamının bölge dışından ithal edilmesi.

Doğu illerimizden, hatta yurt dışından Azerbaycan, Gürcistan ve son dönemde Suriyeli göçmenlerin bile gelerek topladığı fındık, ciddi bir ekonominin de daha işin başında bölge dışına çıkmasına neden oluyor. Boşalan köylere ters orantıda kente inen ve daha iyi şartlarda yaşamak isteyen bölge insanının bu göçü en verimli ve kaliteli fındığın yetiştiği sahil kesiminde ise tam bir katliama dönüştü.

Konut ve işyeri ihtiyaçlarının karşılanması için yok edilen her dönüm fındık bahçesiyle aslında geleceğimizi yok ediyoruz. Bırakın fındığa mahkum olmayı, firar ediyoruz firar... Ne yapmalı? Bugüne kadar yapılanların tam tersi yapılmalı. Giresun için acilen fındık bölgesi teşvikleri çıkarılarak, yeni bahçelerin tesisi ve fındık sanayisine yönelik; işleme ve çikolata sanayi gibi ürün teşvikler hayata geçirilmeli.

Destekleme dönüme değil üretime göre yapılmalı. Giresun dışında yapılacak fındık sanayisi yatırımlarına yaptırımlar getirilmeli. Fındık ihracatı gümrükleme işlemleri sadece Giresun Limanında yapılmalı. Bunlar hayata geçirilirse istihdam ve geri dönüşte başlayacağından bölge dışından gelen işçi de azalacak ve fındıktan gelen ekonominin tamamı Giresun’da kalacaktır.