Değerli okurlar, bugün değişik bir yöntem izleyerek iki KTÜ araştırma görevlisinin yaptığı bir araştırmayı sizlerle paylaşacağım.

Bilindiği gibi, belediye meclis üyeleri gerek yerel demokrasi çerçevesinde halka en yakın temsilciler olmaları gerekse halkın yerel ölçekteki talep ve şikâyetlerini siyasal sisteme iletmeleri açısından çok önemli kilit rol oynamaktadırlar.

Çağrı Doksan Çolak ve Yaşar Orçun Küçükyılmaz adlı iki araştırma görevlisi Trabzon kentinde yer alan 18 ilçe belediye meclis üyelerinin (272) cinsiyet, yaş, doğum yeri, eğitim durumu, meslek, yabancı dil bilme durumu, muhtarlık veya belediye başkanlığı deneyimine sahip olma durumu ve meclis üyeliği dönem sayısı dağılım oranlarını bir rapor haline getirmişler.

Kendilerine tarihe ışık tuttukları için kent halkı adına teşekkür ederiz…

272 BELEDİYE MECLİS ÜYESİ DAĞILIMI

Nüfus oranına göre; 250.000-500.000 arasında olduğu için Ortahisar dağılımdan 37 meclis üyesi almış. 100.000 ile 250.000 arasında olan Akçaabat ilçemiz ise 31 üye ile ikinci sırada olmuş. Üçüncü ölçekte nüfusu 20.000-50.000 arasında olan sekiz ilçe (Araklı, Of, Yomra, Arsin, Vakfıkebir, Sürmene, Maçka ve Beşikdüzü) on beşer üye çıkarmış. Çarşıbaşı, Çaykara, Tonya, Düzköy, Şalpazarı ve Hayrat nüfusları 10.000 ile 20.000 arası olmakla birlikte meclise 11’er üye vermiş. Son sırada ise nüfusları 10.000 altında bulunan Köprübaşı ve Dernekpazarı ilçeleri dokuzar üye verebilmiş…

AKP’NİN BARİZ ÜSTÜNLÜĞÜ

AKP tüm ilçelerde belediye meclis üyesi (171) çıkarmış.

MHP iki ilçe hariç 16 ilçeden 35 meclis üyesi çıkarmış.

CHP 9 ilçede havanda su dövmüş, sadece 9 ilçeden 29 meclis üyesi çıkarabilmiş.

İYİ Parti’de 9 ilçeden üye çıkaramamış, diğer 9 ilçeden ise 25 meclis üyesi çıkarmış.

SP 7 meclis üyesi, BBP 5 meclis üyeliği almış.

CHP’NİN SIFIR ÇEKTİĞİ İLÇELER

CHP’nin hiç meclis üyesi çıkaramadığı ilçeler sayısı 9 ve bu ilçelerin sadece biri batı yönünde (Şalpazarı) diğerleri komple doğu ilçeleri. (Araklı, Of, Arsin, Sürmene, Hayrat, Köprübaşı, Dernekpazarı)

CHP’nin üye çıkaramadığı yerlerde Saadet Partisi Araklı’da 2, Arsin’de 3, Hayrat’ta 2 belediye meclis üyesi çıkarmış.

Yine CHP’nin üye çıkaramadığı Sürmene’de 2, Köprübaşı’nda ise 3 meclis üyeliği BBP’ye gitmiş.

BÜYÜKŞEHİR MECLİSİNDE TEMSİLİYET

Büyükşehir Meclis üyeliğinde de AKP’nin mutlak çoğunluğu var.

171 üyeyle meclisin %63’ü AKP’ye, 35 üyeyle % 13’ü MHP’ye, 29 üye ile % 11 CHP’ye, 25 üye ile %9 İYİ Partiye, 7 üyeyle %2 Saadet Partisine, 5 üyeyle %2’si BBP’ye dağılmış.

MECLİSTE KADININ ADI YOK!

251 üye erkek, 21 üye kadın.

Yani tüm Trabzon ilçelerdeki 272 meclis üyesinin yüzde 92’si erkek, sadece yüzde 8 kadın.

En fazla kadın meclis üyesi Yomra’da (yüzde 20), onu Arsin (%13) ve Beşikdüzü (%13) izliyor. Araklı, Sürmene, Düzköy, Şalpazarı, Hayrat ve Köprübaşı’nda kadın üye yok!

MECLİSLERDE GENÇ ÜYE DE YOK!

8 üye 18-25 yaş aralığında (%3), 21 üye 26-35 yaş (%8), 65 üye 36-45 yaş (%24), 92 üye 46-55 yaş (34), 69 üye 56-65 yaş aralığında (%25), 17 üye ise 65 yaş üzerinde (%6) olduğu ortaya çıkmış araştırmada.

Seçme seçilme yaşı düşmüş ama yöremizde siyasiler bunu takmamış…

DOĞUM YERİ DAĞILIMI

272 üyenin yüzde 85’i 230 üye temsil ettiği ilçede doğmuş, 42 üye ise yüzde 15 oranında doğduğu ilçeden seçilmemiş.

Of, Sürmene, Tonya, Şalpazarı ve Köprübaşı üyelinin komplesi o ilçede doğmuş.

Seçildiği ilçede doğma oranının en düşük olduğu ilçeler ise sırası ile Ortahisar’da yüzde 51, Beşikdüzü’nde %67, Dernekpazarı’nda %78.

Ortahisar merkez konumda olduğundan çok göç aldığından, Beşikdüzü ise gerek zamanında Köy Enstitüsü’ne ev sahipliği yapması, gerekse öğretmen okuluna sahip olması açısından anlaşılır bir derecede ama Dernekpazarı’nın yüzde 78 dışardan meclis üyesi ithal etmesi şaşılacak bir durum.

ÜYELERİN EĞİTİM DURUMLARI

41 üye (%15) ilkokul mezunu, 35 üye (%13) ortaokul, 82 üye (%30) lise, 29 üye (%11) önlisans, 80 üye (%29) lisans ve 5 üyenin (%2) ise lisans üstü mezunu olduğu görülmekte.

Yani %30 ile Lise mezunları en yüksek oran, onu %29 ile lisans ve %15 ile ilkokul mezunları takip etmekte. Eğitim durumu ortalamasının en yüksek çıktığı ilçeler sırası ile Ortahisar, Akçaabat ve Tonya gelmekte. Gerek nüfus gerek eğitim koşulları gerekse ekonomik yapı açısında Ortahisar ve Akçaabat Trabzon’un en önde gelen ilçeleri bunu anlamak kolay ama ortalamanın Tonya’da yüksek çıkışı Ortahisar ve Akçaabat’tan farklılık göstermekte, bunu siyasetçiler incelesin bence.

Buna karşılık eğitim ortalamasının en düşük çıktığı üç ilçe; Düzköy, Dernekpazarı ve Hayrat. Her üç ilçede kıyıda bulunmama, küçük ölçekli olma ve kır hayatının hüküm sürmesi açısından benzerlik barındırmakta…

MESLEK BAKIMINDAN ÜYELERİN DURUMU

Meslek dağılımına bakıldığında 105 üye esnaf veya tüccar, 82 üye emekli, 48 üye mühendis veya mimar, 23 üye serbest meslek erbabı, 5 üye öğretmen, 3 üye tekniker, 2 üye avukat, 2 diş hekimi, 2 üye ise çiftçi olduğu görülmekte.

Dernekpazarı, Vakfıkebir esnaf-tüccar oranın en yüksek olduğu ilçe, Tonya ve Hayrat ise en düşük oranının olduğu ilçeler. Hayrat ve Düzköy belediye meclislerinde %73-%55 oranında emekli yer alıyor. En düşük emekli ise Ortahisar (%5) ve Çarşıbaşı (%9) belediye meclislerinde.

Mühendis-mimar üye açısından Ortahisar (%49) gelmekte, onu %27 ile Çarşıbaşı, %23 ile Akçaabat izlemekte.

Bununla birlikte Vakfıkebir, Maçka, Düzköy, Hayrat, Köprübaşı ve Dernekpazarı belediye meclislerinde mühendis veya mimar yok!

YABANCI DİL BİLENLER

272 üyenin 118’i en az bir yabancı dil biliyoruz demişler. (yüzde 43)

Yüzde 57’i ise yabancı dil bilmediğini belirtmiş. (154 üye)

Üyeler arasında yabancı dil bilme oranı en yüksek ilçeler Ortahisar (%70), Çaykara (%64) ve Akçaabat (%52) çıkmış. Ortahisar ve Akçaabat’taki eğitim düzeyi ile yabancı dil bilme oranı arasında doğru orantılı bir ilişki mevcut ancak Çaykara’da bu oranın yüksek çıkmasının elbette özel bir durumu var. Araştırmalar Çaykara’da tarihi mirasın bir sonucu olarak birçok kişinin Rumca bildiğini ortaya çıkarıyor.

Buna karşılık yabancı dil bilme oranının en düşük çıktığı ilçeler sırasıyla Düzköy (%9), Köprübaşı (%11) ve Maçka (%20)…

MUHTARLIK YAPAN ÜYELER

6360 Sayılı Kanun uyarınca birçok köy ve belde belediyesinin tüzel kişiliği sona erdirilmiş ve bu birimlerde muhtarlık ya da belediye başkanlığı yapan 30 kişi şu an meclis üyesi olarak görevine devam ediyor. Kalan 242 üyenin böyle bir deneyimi bulunmamakta.

Muhtarlık ya da belediye başkanlığı deneyimine sahip üyeler oranında en yüksek üç ilçe Hayrat (%55), Arsin (%33) ve Dernekpazarı (%22) çıkmakta.

Bununla birlikte Çarşıbaşı, Çaykara ve Tonya’da söz konusu deneyime sahip hiçbir üye yok.

ÜYELERİN DÖNEM SAYILARI

Belediye meclis üyelerinin 185’i ilk döneminde (%68), 76 üye 2.ci döneminde (%28), 11 üyenin ise 3 ve fazla dönemde (%4) meclis üyeliği yaptığı görülmüş.

Dönem sayısının en yüksek çıktığı ilçe Köprübaşı ilçesi, onu Araklı, Yomra ve Sürmene takip ediyor.

En düşük çıktığı ilçe ise Beşikdüzü, hatta bu ilçedeki tüm üyeler ilk kez seçilmişler. Şüphesiz seçimi kazanan siyasi parti ve belediye başkanının değişmesi bu duruma etki etmiş.

SONUÇ

Değerli okurlar, sizlere aktardığım akademik araştırma raporu Trabzon kenti için belediye meclis üyelerinin profilleri bakımından çok önemli işaretler vermekte.

Mesela en önemlisi, kadın temsilci oranının yerlerde sürünmesi.

Toplam üye sayısının sadece %8’i nedir arkadaş? Ayıptır ayıp!

18 ilçeden 6’sında hiçbir kadın temsilci yok, bu ayıpta bize yeter…

Yaş dağılımında 18-25 yaş aralığı oranı %3, bir büyük ayıpta bu.

Belediye meclis üyelerinin %85’i seçildiği ilçede doğması, %43’ünün yabancı dil bilmesi ve %11’inin muhtarlık ya da belediye başkanlığı deneyimi bulunması da bir başka enteresan durum.

Üyelerin meslek dağılımında tüccar ve emekli oranının yüksek olması, kamu görevlilerinin yasal engelden dolayı belediye meclis üyesi adaylıklarını emeklilikten sonraya bırakmaları şeklinde açıklanabilir.

Araştırmayı yapan iki değerli hocaya teşekkürlerimizi bir kez daha sunuyoruz.