Giriş
Türkiye’de yaşam süresi giderek uzuyor ve bu durum nüfus yapısını da belirgin biçimde yaşlandırıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2021 yılında Türkiye’de yaşlı nüfus oranı %9,5 olarak kaydedildi. Yaşlı nüfusun yüzde 0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki kişi sayısı 5.859’a ulaştı. Bu grup, nüfusun küçük bir kısmını oluştursa da uzun yaşamın coğrafi ve toplumsal dağılımı açısından önemli ipuçları veriyor.
Yaşlı nüfusun artışı, sağlık sistemindeki ilerleme ve yaşam koşullarının iyileşmesiyle yakından ilişkili. Günümüzde pek çok kişi, yaşam süresini hesaplamak ve yaşlanma eğilimlerini görmek için yaş hesaplayıcı gibi dijital araçlardan yararlanıyor. Bu araçlar, hem bireysel farkındalık hem de demografik araştırmalar açısından faydalı veriler sunuyor.
İstanbul Zirvede
Verilere göre Türkiye’de 100 yaş ve üzerinde en fazla yaşlıya sahip ilk üç il sırasıyla İstanbul (815 kişi), Şanlıurfa (276 kişi) ve Mardin (272 kişi). En az yaşlı nüfusa sahip iller ise Bartın (7 kişi), Bayburt (7 kişi), Ardahan (8 kişi)ve Bilecik (8 kişi).
Bu fark, özellikle büyük şehirlerde sağlık hizmetlerine erişimin kolaylığı, yaşam standartlarının yüksekliği ve kayıt sistemlerinin düzenli işlemesiyle açıklanıyor.
İstanbul’un Uzun Yaşam Haritası
Nüfusun Büyüklüğü
İstanbul, Türkiye’nin açık ara en kalabalık ili olup 2021 yılı itibarıyla 15 milyon 907 bin 951 kişilik nüfusa sahip. Şehrin nüfus yoğunluğu, 100 yaş üzeri bireylerin sayısına da doğrudan yansıyor. Nüfus büyüdükçe uzun ömürlü bireylerin sayısı da artıyor.
Sağlık ve Altyapı Avantajı
İstanbul, gelişmiş sağlık altyapısı, özel hastaneleri ve ileri yaş bakım merkezleriyle yaşlılara sunduğu imkânlar açısından öne çıkıyor. Düzenli kontroller, ilaçlara kolay erişim ve uzman desteği, ileri yaşta yaşam süresini uzatıyor.
Belediyelerin yürüttüğü sosyal destek programları, evde bakım hizmetleri ve yaşlı merkezleri de bu tabloyu güçlendiriyor. Yaşlı bireyler, güvenli sosyal alanlara ve destek mekanizmalarına kolayca erişebiliyor.
Kayıt Sistemlerinin Etkisi
Metropoldeki gelişmiş kayıt sistemleri, 100 yaş üzeri kişilerin daha doğru tespit edilmesini sağlıyor. Kırsal bölgelerde bu kişilere ulaşmak zor olduğu için bazı illerde sayılar düşük kalabiliyor. İstanbul’daki yüksek kayıt oranı, yaşlı nüfusun istatistiklere daha doğru yansımasına katkı veriyor.
Şanlıurfa ve Mardin’in Dikkat Çeken Konumu
İstanbul’un ardından gelen Şanlıurfa ve Mardin, uzun yaşamın yalnızca şehirleşme veya sağlık altyapısıyla sınırlı olmadığını gösteriyor. Bu illerde geleneksel beslenme alışkanlıkları, güçlü aile bağları ve sosyal dayanışma kültürü öne çıkıyor.
Doğal beslenme biçimleri, sakin yaşam temposu ve düşük stres düzeyi, bu bölgelerdeki uzun ömürlü bireylerin sayısını artırıyor.
Türkiye’de 100 Yaş Üzeri Nüfusun Genel Görünümü
2021 verilerine göre 100 yaş ve üzerindekiler, toplam yaşlı nüfusun yalnızca %0,1’ini oluşturuyor. Ancak bu oran yıllar içinde artış eğiliminde. 2015’te yaklaşık 4.000 olan sayı, 2021’de 5.859’a çıktı. 2024 TÜİK verileri ise bu sayının 7.632’ye yükseldiğini gösteriyor. Bu artış, sağlık hizmetlerinin geliştiğini ve ortalama yaşam süresinin uzadığını kanıtlıyor.
Yaşlı nüfusun büyümesi, Türkiye’nin demografik yapısını yeniden şekillendiriyor. Bu değişim, yalnızca sağlık politikalarını değil; sosyal güvenlik, istihdam ve kent planlaması stratejilerini de etkiliyor.
2024 TÜİK Verileriyle Güncel Durum
TÜİK'in 2024 yılına ait verilerine göre, Türkiye'deki yaşlı nüfusun toplam sayısı 9 milyon 112 bin 298 kişiye ulaştı. Bu, toplam nüfusun yaklaşık %11,6'sını oluşturuyor. Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il ise %20,8 ile Sinop oldu. Ancak bu bültende 100 yaş ve üzeri bireylerin sayısına dair bir bilgi yer almıyor.
Uzun Yaşamı Etkileyen Faktörler
Araştırmalar, uzun yaşamın sadece genetik mirasla sınırlı olmadığını ortaya koyuyor. Yaşam biçimi, beslenme ve çevresel koşullar da sağlıklı yaşlanmada büyük rol oynuyor.
- Akdeniz tipi beslenme,
- Aile içi dayanışma,
- Sosyal bağların güçlülüğü,
- Fiziksel olarak aktif yaşam,
gibi etmenler, 100 yaş üzeri bireylerin yaşam kalitesini belirliyor.
Sonuç
TÜİK verilerine göre Türkiye’de 100 yaş ve üzerindeki yaşlı sayısı 2021’de 5.859, 2024’te ise 7.632’ye yükseldi. Bu kişilerin en fazla bulunduğu il 815 kişiyle İstanbul. Onu Şanlıurfa ve Mardin izliyor.
Yaklaşık 16 milyonluk nüfusuyla İstanbul, hem gelişmiş sağlık altyapısı hem de etkin kayıt sistemi sayesinde uzun ömürlü bireylerin en yoğun yaşadığı şehir konumunda.
Bu tablo, büyük şehirlerin sunduğu avantajları ve Anadolu’nun kültürel yaşam biçimlerinin uzun ömür üzerindeki etkisini gösteriyor. Türkiye’de artan uzun yaşam oranı, “sağlıklı yaşlanma” bilincinin toplumda giderek daha güçlü bir yer edindiğini ortaya koyuyor.