Dünyanın en prestijli ödüllerinden biri olan Nobel'de, tıp kategorisinin kazananı belli oldu.
Ödülün bu yılki sahipleri, Nobel Meclisi tarafından açıklandı.
TIP ÖDÜLÜ SAHİPLERİNİ BULDU
2025 Nobel Tıp Ödülü'nü, "periferik bağışıklık toleransı" keşiflerinden dolayı Mary Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi kazandı.
PREFERİK BAĞIŞIKLIK TOLERANSI NEDİR?
Periferik bağışıklık toleransı, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasını engelleyip dengeyi korumasına yardımcı olan en önemli mekanizmalardan biri olarak tanımlanıyor.
Bu buluş, otoimmün hastalıkların anlaşılması ve tedavisi için büyük önem taşıyor.
GEÇEN YIL MİKRORNA KEŞFİNE VERİLMİŞTİ
2024 Nobel Tıp Ödülü, hücrelerin işlevlerini düzenleyen ve adeta bir “açma-kapama düğmesi” gibi görev yapan mikroRNA’ları keşfeden Amerikalı bilim insanları Victor Ambros ve Gary Ruvkun’a verilmişti.
DİĞER ÖDÜLLER SIRADA
Bu yılki Nobel takvimi kapsamında fizik ödülü salı günü, kimya ödülü çarşamba, edebiyat ödülü ise perşembe günü açıklanacak.
Nobel Barış Ödülü cuma günü, Nobel Ekonomi Anma Ödülü ise 13 Ekim’de sahiplerini bulacak.
ÖDÜL TÖRENİ 10 ARALIK'TA
Kazananlar, Nobel’in kurucusu Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta düzenlenecek törenle ödüllerine kavuşacak.
1896 yılında hayatını kaybeden Alfred Nobel, icat ettiği dinamitin yanı sıra kurduğu Nobel Ödülleri ile bilim ve barışa yaptığı katkılarla anılıyor.
NOBEL ÖDÜLLERİ
Nobel Ödülleri; İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış, tıp ve ekonomi dahil 6 ayrı dalda en başarılı kabul edilen kişi veya kuruluşlara veriliyor.
Her yıl ekim ayında açıklanan ve İsveçli kimyager ve mühendis Alfred Nobel'in öldüğü 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim edilen ödüller, yıl boyunca "insanlığa en büyük faydayı sağlayan" kişilere veriliyor.
Fizik, kimya, tıp, edebiyat ve ekonomi ödülleri, İsveç'in başkenti Stockholm'de; Nobel Barış Ödülü ise Norveç'in başkenti Oslo'da sahiplerine takdim ediliyor.
ÖDÜLLERİN SAHİBİ ÇOĞUNLUKLA ERKEKLER OLDU
Nobel Ödüllerinin tarihi boyunca çeşitli kategorilerde verilen toplam 970 ödülün çoğunun sahibi erkekler oldu. Ödüllerin 905'ini erkekler kazanırken, 65'i kadınlara verildi.
Ödüllerin verilmeye başladığı 1901'den 2023'e kadarki süreçte Nobel Barış Ödülünü toplamda 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş aldı. Ekonomi dalında kadınlar, 3 ödülle 90 ödül alan erkeklerin çok gerisinde kaldı.
İKİ KEZ LAYIK GÖRÜLENLER
Nobel Ödüllerine birden fazla kez layık görülenler de oldu. Frederick Sanger, John Bardeen, Karl Barry Sharpless, Linus Pauling ve Marie Curie, tarihte iki kez Nobel Ödülü alan 5 kişi arasına girdi.
Farklı dallarda verilen Nobel Ödülleri, bazen birden fazla kişiye de gidebiliyor.
En fazla 3 kişinin kazanabildiği Nobel Ödüllerinde tıp dalında verilen ödüllerin yüzde 65'i birden fazla kişiye gitti. Böylece tıp, tarihte en çok birden fazla kişiye giden ödüllerin bulunduğu kategori oldu.
ÖDÜLÜ KAZANAN TÜRKLER
Nobel ödülünü bugüne kadar üç Türk kazandı.
Yazar Orhan Pamuk, "Kırmızı Saçlı Kadın" eseriyle 2006 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. Edebiyat dünyasına önemli katkıları olan Pamuk'un 100'ü aşkın ülkede yayımlanan kitapları 60'dan fazla dile çevrildi.
DNA tamiri ve hücre döngüsü gibi alanlarda uzmanlaşan Türk bilim insanı Aziz Sancar, 2015'te DNA onarımı ile ilgili çalışmaları nedeniyle Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile kimya dalında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.
2024 Nobel Ekonomi Ödülü'ne, kurumların oluşumu ve refaha etkilerine ilişkin çalışmalarından dolayı Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson layık görüldü.
