İsrail'in 'teknolojik omurgası': İran'ın vurduğu Weizmann Bilim Enstitüsü hakkında bilinenler

İran'ın düzenlediği füze saldırısında büyük hasar gören Weizmann Bilim Enstitüsü'nün, İsrail'in nükleer programı ve askeri projelerde de kilit rol oynadığı öne sürülüyor. 1930'larda kurulan Weizmann Bilim Enstitüsü, adını, kuruluşun kurucusu, aynı zamanda İsrail'in ilk cumhurbaşkanı olan siyonist hareketin önde gelen isimlerinden Chaim Weizmann'dan alıyor.

İsrail basınının, ülkenin "teknolojik omurgası" ve "stratejik üssü" olarak nitelediği enstitü, fizik, kimya ve biyoloji gibi temel bilimlerdeki araştırmalarıyla tanınıyor. İsrail'in resmi söylemi, nükleer silah kapasitesine sahip olduğunu kabul etmemeye dayanıyor. ABD merkezli "Nükleer Silahların Kontrolü için Wisconsin Projesi" ve Orta Doğu Politikaları Araştırmaları Enstitüsü (IRmep) gibi birçok kuruluşun çalışmalarında, Weizmann Enstitüsü, Negev Çölü'ndeki Dimona yakınlarında yer alan nükleer araştırma merkeziyle ilişkilendiriyor.

İsrail nükleer programının babası: Bergmann

İsrailli bilim insanı Ernst David Bergmann aynı zamanda İsrail "nükleer programının babası" olarak kabul ediliyor. ABD'deki Cincinnati Üniversitesi ve İsrail'deki Tel Aviv Üniversitesinin 2014'teki ortak çalışmasında, enstitünün temel araştırmalarına yön veren Bergmann'ın İsrail'in politikalarına etkisi değerlendirildi. Buna göre, İsrail Atom Enerjisi Komisyonunun ilk başkanı olan Bergmann, İsrail'in nükleer silah geliştirme adımlarının temelinde nükleer fizik eğitimi almış İsrailli bilim insanlarının yetiştirilmesinin önemini vurguluyordu.

Dimona'daki nükleer araştırma merkezinin de kuruluşunda yer alan isimlerden biri olan Bergmann, ülkenin nükleer programını başlatmak ve geliştirmek için Weizmann Enstitüsündeki araştırma altyapısını ve insan kaynağını kullandı. Bergmann, dönemin ABD hükümetinin atom bombaları hakkındaki Smyth raporunu yayımlamasının ardından bu konuyla ilgilenmeye başladı ve bu bağlamda eski Cumhurbaşkanı Weizmann ile anlaşarak enstitü personelinin nükleer kimya eğitimi almak üzere Fransa ve İsveç'e gönderilmesini sağladı. Amerikan-İsrail Siyasi Eylem Komitesinin (AIPAC) yoğun çabaları sayesinde 1994'te ABD yönetimi nükleer ve füze programlarıyla bağlantılı endüstrilere yönelik toplam dokuz süper bilgisayarın satışını onaylarken bunlar arasında İsrail'deki Technion Üniversitesi ve Kudüs İbrani Üniversitesi ile Weizmann Enstitüsü de yer aldı.

Askeri projelerde de kilit rol oynuyor

Weizmann Enstitüsünün resmi internet sitesinde yer alan bilgilere göre, kurum İsrail'in en önemli bilimsel araştırma tesisi. Enstitü, gelişmiş silah ve askeri teknoloji araştırmaları ve bunların geliştirilmesinde önemli rol oynuyor. Enstitünün stratejik değeri, en ileri askeri AR-GE çalışmalarında yatıyor. Weizmann Bilim Enstitüsü, İsrail ordusu ve İsrail merkezli savunma şirketi Elbit Systems gibi önde gelen firmalarla ileri teknoloji geliştirme konusunda işbirliği yapıyor. Yine enstitü, sitesinde yer alan bilgilere göre, İsrail'in dron teknolojisi, yapay zeka, siber güvenlik ve sinyal istihbaratının geliştirilmesine katkıda bulunuyor.