BDDK raporu: Çoğunluğun hesabında 100 lira dahi yok

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) güncel Risk Merkezi raporu da adaletsizliğin geldiği ciddi seviyeyi gözler önüne serdi. Buna göre ülkede mevcut mevduat hesaplarının toplam bakiyesinin yüzde 79’u, yüzde 1’lik kesimin elinde bulunuyor. Ülkede var olan banka hesaplarının yüzde 83’ü, 10 bin liraya kadar bakiyeye sahip hesaplardan oluşuyor. 166 milyon hesapta, toplam 132,7 milyar liralık bakiye bulunuyor. Yüzde 83’ü meydana getiren 10 bin liralık hesapların toplam mevduattaki payı ise yüzde 1 bile değil. Bu oran, hesaplar için yüzde 0,6 seviyesinde bulunuyor.

Türkiye’de her 3 kişiden biri yoksulluk ve sosyal dışlanma riskiyle karşı karşıyayken çoğunluğun banka hesaplarında 100 lira bile bulunmuyor. ‘‘Yüklü’’ hesaplarda ise bakiye oranı ise devasa boyutlara ulaşıyor. 1 milyon liranın üstünde bakiyesi bulunan 2,2 milyon hesabın toplam bakiyesi 16,2 trilyon liradan oluşuyor.

Ekonomi’den Alaattin Aktaş’ın hesaplamasına göre 1 milyon lira ve üzeri bakiye bulunan hesapların, hesap sayısındaki payı yalnızca yüzde 1,1 iken bu hesapların toplam mevduattaki payı yüzde 78,8’e çıkıyor. Hesabındaki para on bin liranın altında olan 166 milyon hesap sahibinin ortalama mevduatı 799 lira gibi düşük bir tutarda kalıyor. Bunun yanında hesabındaki para 1 milyon liranın üstünde olan 2,2 milyon kişinin ortalama mevduatı tam 7,2 milyon lira olarak hesaplandı.

GELİRDE BÜYÜK DİLİM BİNDE BİRLİK AZINLIĞA GİDİYOR

Türkiye’deki en zengin yüzde 1’lik kesimin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’dan (GSYH) aldığı pay yüzde 14,6’ya ulaşırken bu oran Avrupa’da Türkiye’yi takip eden Bulgaristan’da 7,4’te kaldı. Bir başka deyişle, Türkiye’de üretilen toplam gelirin yedide biri yalnızca binde birlik bir azınlığa gidiyor.

Bu eşitsizlik sadece GSYH verilerine de yansımıyor. TÜİK verilerine göre, en zengin yüzde 10’luk kesim ülkedeki her 100 liranın 39,2 lirasını cebine koyarken en yoksul yüzde 20’lik kesimin toplam gelirden aldığı pay yalnızca 6,3 lirada kalıyor. Üstelik en zengin yüzde 20’lik kesim toplam gelirin neredeyse yarısına denk gelen yüzde 48,1’i alıyor.

9 MİLYON 112 BİN KİŞİ 65 YAŞ ÜZERİ

Derin Yoksulluk Ağı’nın yaşlı yoksulluğu araştırmasının sonuçlarına göre, ülke nüfusunda 9 milyon 112 bin kişi, 65 ve üzeri yaşta, yaşlı niteliği taşıyor. Ülkede yaşlılar, devamlı yoksullaşırken ağır işlerde çalışıyor, iş cinayetlerinde yaşamdan koparılıyor. Araştırma, yaşlı yoksullarının boyutlarını ortaya koyarken TÜİK, OECD ve Eurostat verilerine de dikkati çekti.

2024’te yaşlıların yüzde 23,3’ü yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altındaydı. Yaşlı yoksulların sayısı, 3 yılda devamlı arttı. Eurostat verilerine göre bu oran yüzde 28,8 olarak hesaplanırken on yıl önce bu oran yüzde 18,7’ydi. Pandeminin ilk yılı olan 2020’de dahi yaşlı yoksulluğu, yüzde 23,5 ile bugünden daha düşük seviyedeydi. Türkiye’de her 100 yaşlıdan 22’si, yaşamının dinlenme günlerini yoksullukla mücadele ederek geçiriyor. 2019 yılında bu oran 100 kişiden 19 kişi olarak hesaplanmıştı.

60 YAŞ ÜZERİ İŞ ARAYIŞINDA

Sadece yılın ilk 6 ayında 60 ve üzeri yaşta 9 bin 442 kişinin İŞKUR aracılığıyla işe girdiği tespit edildi. İŞKUR’a kayıtlı 28 bin yaşlı, çalışmak için iş bulmayı bekliyor.

Türkiye, OECD ülkeleri içinde 65 yaş üstü nüfusta gelir eşitsizliğinin en yüksek olduğu 5’nci ülke konumunda. Derin Yoksulluk Ağı raporuna göre, her 4 haneden birinde en az 1 yaşlı yaşarken 1,75 milyon yaşlı ise tek başına yaşıyor.

"Maaşlara ve yardımlara yapılan zamlar yüksek enflasyon ve özellikle büyükşehirlerdeki konut kiraları dikkate alındığında temel yaşam giderlerini karşılamada yetersiz kalıyor" denilen raporda, 65 yaş ve üzeri her 5 yaşlıdan yaklaşık 4’ü kronik hastalığa sahip olduğunun da altı çizildi. Yaklaşık 1,5 milyon bakım ihtiyacı olan ve 1 milyona yakın kiracı yaşlının varlığına karşın, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın verilerine göre 2024 Aralık itibariyle Türkiye’de yaşlı bakım kuruluşlarının sayısı yalnızca 505. Bu tesislerde bakım gören toplam yaşlı sayısı 30 bin 668’de kaldı.

MİLYON DOLARLAR ARTTI

Dar gelirliler biriken borç yükü altında ezilirken azınlıktaki zenginler servetine servet kattı. Union Bank of Switzerland’ın (UBS) geçen ay yayınlanan 2025 Küresel Servet Raporu, ülkede servet dağılımının dengesizliğini ortaya koymuştu. Buna göre Türkiye, yerel para cinsinden serveti en çok azalan ülke olmasına rağmen zenginler servetlerini katladı. Ülke, dolar milyoneri sıralamasında dünya lideri oldu. Rapora göre Türkiye, dolar milyoneri sayısı en çok artan ülke oldu. Bir önceki yıl 61 bin olan dolar milyoneri sayısı raporun incelediği yılda 68 bine dayandı. Ülkede yetişkin başına düşen servet bir yılda yüzde 14 gerilerken zengin azınlık gayrimenkul, altın, döviz ve faizle kazancına kazanç kattı.