İran’a ambargo öyküsü Kasım 1979’da İran İslam Devrimi’nin ardından, İranlı öğrencilerin ABD elçiliğini basıp, diplomatları rehin almasıyla başlar. Bu tarihten sonra ABD ambargo kararı alır; kademeli olarak önce kendi şirketlerine, ardından İran’la iş yapan tüm yabancı şirketlere yaptırım uygular.

Aralık 2006’da, ‘nükleer silah yapacağı’ iddiasıyla İran’dan uranyum zenginleştirme programını durdurması istenir. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, İran’a nükleer materyaller ve teknoloji ticareti ambargosu getirir, İran’a silah ihracatını yasaklar. Daha sonraki yıllarda askeri, stratejik, bankacılık ve enerji alanlarında ambargo genişletilir. İran üzerindeki mengene giderek sıkıştırılır.

Nihayet geçen aylarda nükleer programın belirli ölçülere bağlanması ve uluslararası denetime açılması yolunda başta ABD olmak üzere küresel güçlerin İran’la görüşmeleri anlaşmayla sonuçlanır. BM, İran’ın nükleer programıyla ilgili yaptırımları kaldırma kararı alır. Ancak balistik füze programı ve terörizm nedeniyle getirilen yaptırımlar sürmektedir.

İRAN’DA TİCARİ PATLAMA

İran’ın resmen açıkladığı bu son karar; Türkiye, Doğu ve Orta Karadeniz açısından ne anlama geliyor? İran’da ilk planda 100 milyar doları aşkın bir ek dış ticaret hacminin oluşacağı sanılıyor. Ambargo nedeniyle büyük sıkıntı çeken İran’da, gerek halkın tüketim isteği ve gerekse ekonominin ihtiyaç duyduğu sanayi girdileri açısından bir patlama bekleniyor. Dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz üreticisi olan İran’ın gerek ekonomik ve gerekse de sosyal yaşamında büyük değişimler olabileceği vurgulanıyor.

KOMŞU ÜLKE-KOMŞU BÖLGE

Soru şu: İran tüketim ve sanayinin ihtiyaç duyduğu üretim araçlarını nereden ve hangi yolla alacak? Bu 2 soru açısından da Türkiye, İran’ın Batı’ya açılan kapısı olarak öne çıkarıyor. İran’ın Batı le ticaretinde eskiden olduğu gibi başta Trabzon Limanı olmak üzere Hopa, Samsun, Rize, Giresun, Ordu, Ünye-Fatsa limanları önemli rol oynayabilir. On milyarlarca dolarlık dış ticaret kapasitesi, bölge taşımacılığı, ticareti, sanayi ve turizminin gelişmesine de büyük katkı sağlayabilir.

SIFIR DOST

Türkiye “Komşularla sıfır sorun” derken, sorun yaşamadığı komşusu yok. Hatta komşularla sıcak-soğuk savaş içinde. Son dönemlerde Suriye iç savaşı ve Suudi Arabistan’ın çeşitli provokasyonlarla kurmaya çalıştığı Sünni blok üzerinden Türkiye-İran, uçak krizi yüzünden Türkiye-Rusya ilişkileri zehirlendi. Yani Türkiye, iki büyük potansiyel dış ticaret ortağıyla çok kötü günler yaşıyor.

KURBAN OLMASIN

Erdoğan yönetiminin herkesi suçlamak yerine kendi hatalarını görmesi ve derhal yanlışlardan dönmesi gerek. Hükümetin bu olanakları en iyi biçimde değerlendirerek; Türkiye’nin yararlanması konusunda akılcı, gerçekçi ve karşılıklı yarara dayalı politikalar izlemesi şart. Ülkenin ekonomik ve ticari olanakları ile iyi komşuluk hedefi, ulusal çıkarlara aykırı bazı dar-marjinal hedef ve ideolojik amaçlara kurban edilmemeli.