Fındık ihracat rekorları kırmaya devam ederken, üreticinin elindeki fındık ise değer kaybediyor. 2015 yılında 240 bin 137 ton iç fındık karşılığı 2 milyar 827 milyon 316 bin 418 dolarlık ihracat gerçekleşirken, bu rakamın fındık ihracatında tüm zamanların en yüksek döviz geliri olduğu ifade ediliyor. Fındıkta ihracat rakamlarında 2014 yılına göre yüzde 22’lik bir artış söz konusu. Fındığın bu kadar değerli olması ve ihracat rakamlarının sürekli rekor kırmasının sebebi, son yıllarda uygulanan serbest piyasa sistemi ve stokçu kurumların devreden çıkmasıdır. FİSKOBİRLİK ve akabinde TMO eliyle müdahale alımları yapıldığı yıllarda sezon boyunca üreticiden alımlarda, belli bir aralıkta istikrar gösteren fiyatlar hiçbir zaman yüz güldürmemiştir. Üstelik FİSKOBİRLİK ve TMO alımlarında yığılan stoklar, sonrasında problem olmuş ve fiyatların daha da aşağı düşmesine neden olmuştur. Hatırlayın; 2014 sezonu öncesi, don afetine maruz kalınmadan önce yani üreticiden alım fiyatları neredeyse 4 liranın bile altına düşmüştü. Stokların tükenmiş olması ve don afetiyle tavan yapan fındık fiyatı 2015 sezonu öncesi 22 lirayı bile geçmişti. 2015 sezonu 14 lira gibi makul bir seviyeyle açılırken, bugünlerde rakamlar 10 lira altında seyretmeye başladı.

Üreticinin elinde daha 200 bin tona yakın fındık olduğu varsayılırsa rakamların bu kadar düşmesi üretici için hezimet olur. Oysa gerek ihracat rakamlarından, gerekse kabuklu veya işlenmiş iç fındık fiyatlarının market raf fiyatlarının astronomik seviyelerde olması fındığın bir değer kaybetmediğinin göstergesidir. Peki fiyatlar neden bu kadar düştü ve TMO’nun müdahale alımı yapması fayda sağlar mı? Öncelikle şuna bilmek lazım! 14 lira gibi makul bir seviyeyle açılan 2015 sezonunda, mevcut rekoltenin yarıya yakın kısmı piyasaya indi. Bunu ihracat rakamları da doğruluyor (240 bin 137 ton). Yani fındık sanayicisi sezon başında üretim ihtiyacını karşıladı ve şimdilik işlemeye devam ediyor. Daha önce de birkaç kez belirttiğim gibi fındıkta 1 liralık fiyat farkı bile milyarlarla ölçülüyor. Alıcılar kârını artırmak için elindekiyle yetinip, üreticiyi köşeye sıkıştırmak ve olabildiğince panik havası yaratıp, kalan fındığı ucuza kapatmak istiyor. Yani iyi oynuyor! Bu oyunu bozmak için biraz daha sabırlı olmak gerekiyor... Gelelim müdahale alımına...

Ziraat Odaları’nın, Tarım Bakanlığı nezdinde yaptıkları girişimler sonucunda, Bakanlık müdahale alımlarıyla TMO’nun devreye girebileceğini ve 50 bin ton ve üzerinde alım gerçekleştirebileceklerini bildirmiş. Muhtemel alım fiyatının da 14 liranın altında olmayacağı ifade ediliyor. Evet bu güzel bir gelişme. Bu gelişmeyle müdahale edilmeden bile fiyatların artışa geçeceğini düşünüyorum. Ancak müdahalenin fiyatı çok da artıracağını beklememek lazım. Müdahaleyle birlikte, müdahale fiyatının biraz üstüne çıkacak fiyatlarla alıcılar devreye girecek ve üretici de hızla piyasaya fındığını indirerek elinden çıkaracaktır. Ki; 2015 sezonu fındık en fazla 15 lira ve az üzerinde rakamlarla sezonu kapatacak, asla 20 lira sınırına ulaşamayacaktır. Bir de eğer müdahale alımı gerçekleşir ve TMO 50 bin ton ve üzeri fındık alırsa, bu fındığı nasıl değerlendirecek? Depoya atıp stokta bekletirse, 2016 sezonu fındık fiyatlarını da etkileyeceği göz önüne alınmalıdır...