TOKİ'nin uygulaması ile kentsel dönüşüm alanına dönüştürülen Zafer Mahallesi'nde tüm hayatını geçiren eski semt sakinlerinin bir kısmı yeni yerlerine alışırken diğer tarafta adaptasyon sorunu yaşayan aileler var. Kentsel dönüşümle yıkılan mahallede doğup büyüyen Erkan Keleş (25), yeni mahallesine alışamadığını ifade etti. Doğduğu evin moloz yığınlarını 2 yaşındaki çocuğuna gösteren Ahmet Kaygısız, kentsel dönüşümün toplumsal değerlerin önüne set çektiği görüşünde. Kaygısız, "Yeni binamızda alt kat üst katı tanımıyor. Burada bir komşumuz öldüğünde tüm mahalle sakinleri saf tutardı; şimdi ise üst katta cenaze var, alt katta düğün. Kentsel dönüşüm sadece evlerimizi yıkmıyor. İçimizdeki insanlığı da yıkarak dönüştürüyor. Ben yıkılan mahallemi ve arkadaşlarımı özledim" dedi. ZAFER MAHALLESİ Çevre şehirlerden bir dönem göç eden vatandaşların uğrak noktası olan Trabzon’un Zafer Mahallesi, kentsel dönüşümden nasibini alan yerlerden bir tanesi. Trabzon'da yaşayan vatandaşlar burayı 'Kuzgundere' olarak bilseler de mahallenin resmi adı Zafer Mahallesi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın başlattığı kentsel dönüşüm projeleri ile mahallede bulunan 5 bin aile yerlerinden çıkarılarak göç ettirildi. TOKİ konutları olarak bilinen Bahçecik Mahallesi'ndeki sitelere yönlendirilen vatandaşlar yeni mahallelerinde mutlu mudur bilinmez ama doğup büyüdükleri yer olan Zafer Mahallesi'ni özledikleri bir gerçek. Mahallede bulunan eski binalar bir bir yıkılırken kentsel dönüşümün dozerlerinin paletleri altında ezilmek istemeyen bazı aileler mahkemeye başvurarak evlerinin yıkılmasını engellemek amacında. Bölge dere yatağı içerisinde olduğu için adeta pamuk ipliğinde bir yaşam süren mahalleli artık burada yok ama onların yerine yeni sakinlerin yerleşmesi için projeler hazırlandı bile. Üç, dört ve beş katlı binaların yerine on iki - on üç katlı binaların olmasına sayılı zamanlar kaldı. Kentsel dönüşüm çalışmaları başlandığından bu yana 560 binanın yıkıldığını ifade eden Trabzon Belediye Başkanı Orhan Fevzi Gümrükçüoğlu, Zafer Mahallesi yıkımı için yaptığı son açıklamada, bölgenin cazibe alanı olacağını ileri sürdü. Gümrükçüoğlu, "Hak sahiplerine 103 milyonTL ödeme yapıldı ve 261 binanın yıkımı gerçekleştirildi. Yıkımlar süratle devam ediyor. Tamamlandığında Trabzon'un yeni yaşam alanlarından biri olacak Tabakhane Vadisi aslına dönecek" ifadelerini kullandı. Gümrükçüoğlu, 688 binanın yıkılacağı Tabakhane Kentsel Dönüşüm Projesi'nde 5 bin 355 hak sahibinin bulunduğunu, bugüne kadar anlaşma sağlanan hissedar sayısının 2 bin 856 olarak gerçekleştiğini bildirdi. TOKİ resmi olarak Zafer Mahallesi'ni gecekondu yapılaşması olarak görüyor. Belediye Başkanlığı ile TOKİ arasında 2004 yılında imzalanan proje "Trabzon Kentsel Yenileme (Gecekondu Dönüşüm) Projesine İlişkin Protokol" olarak ifade ediliyor. Öncelikli amacı kentsel çevreyi tasfiye ederek, bu alanın şehre yaşamsal olarak tekrar kazandırılması olan proje uygulamaya sokuldu. Alt katta düğün üst katta cenaze Zafer Mahallesi'nin şüphesiz en çok konuşulan kişileri, buradan göç eden vatandaşlar. Yıkılan bölgeyi gezmeye gelen vatandaşlar eski binalarına bakarak hasret gideriyor. Bunlardan biri 26 yaşındaki Ahmet Kaygısız. Henüz 2 yaşındaki oğlu Yaşar'ı yanına alarak eski mahallesine gelen Kaygısız, küçük çocuğuna doğduğu toprakları gösteriyor. Kaygısız, "Ben bu mahallede büyüdüm. Bir gün çıkıp geldiler ve bize 'bu mahalleden çıkın, burası kentsel dönüşüme giriyor ve buradan çıkarılarak başka mahalleye gönderileceksiniz' dediler. Biz de kabul etmek zorunda kaldık ve doğup büyüdüğümüz mahalleyi bırakarak başka semte gittik. Burada tam bir mahalle yaşantımız vardı, orada böyle bir yaşantımız yok. Alt kat üst katı tanımıyor. Burada bir komşumuz öldüğünde tüm mahalle sakinleri yas tutardı. Şimdi yaşamış olduğumuz beton binalarda böyle bir şey yok. Üst katta cenaze var, alt katta düğün. Kentsel dönüşüm sadece evlerimizi yıkmıyor. İçimizdeki insanlığı da yıkarak dönüştürüyor. Ben yıkılan mahallemi ve arkadaşlarımı özledim" ifadelerini kullanıyor. Öztürk: Babamın anısını yaşıyorum Babası ile kentsel dönüşüm sırasında anlaşamayan ve yıkımlar yüzünden mahalleden ayrılmak zorunda kalan Engin Öztürk (30), babasının ölümünden çok etkilendi. Öztürk, dozer paletleri altında ezilen anılarının bulunduğu mahalleye her gün gelerek, bir süre önce hayatını kaybettiği babası ile arasında geçen anıları küçük mavi evde saklanan o büyülü yapısında tazeliyor. Kendisini yıkılan binaların arasında yeni boyanmış evin önünde görüyoruz ve bize "Babamı çok özledim, bu yüzden bu evin önünde her gün hüzünleniyorum" diyor. Öztürk, "Babam çok iyi biri idi. Zafer Mahallesi'nin Ali amcası idi. Onunla birlikte TOKİ’ye gitmek istemiyordum. Hep burada kalmak istiyordum. Babam hayatını kaybetti. Şimdi bu evi, babamın yaşamış olduğu odaları boşaltmadım. Anılarımı, onunla yaşadıklarımı burada tekrar tekrar yaşıyorum. Evimizi hiç yıkılmayacak gibi düzenliyorum. Bize verilen TOKİ evleri de güzel ama anılarım burada" derken duygu fırtınası yaşıyor. Kentsel dönüşüm can yakıyor Kentsel dönüşümlerde yerlerinden ayrılmak istemeyen vatandaşların azınlıkta kalmasıyla seslerini çıkaramadıkları durumlar oluyor. Bu tür mağduriyetler her dönem olmakta. Zafer Mahallesi kentsel dönüşümünü istemeyen mahalle sakinleri de bulunmakta. Bu başvurulara ise Kentsel Dönüşüm ve Hukuk Platformu bakmakta. Platform başkanı Prof. Dr. Gürsel Öngören, "Eski apartmanlarda komşular birbirine düştü. Yaşlı insanların yıllardır sürdürdükleri yaşam, komşularının tehdidi altında" dedi. Keleş: Hayat çok acımasız Zafer Mahallesi'nin eski sakinlerinden Erkan Keleş (25), yıkılan binasını izlemek üzere geldiği mahallede hüzünleniyor. Keleş, kentsel dönüşümü 'kapitalist' bir sistem olarak nitelendiriyor. Keleş, şunları söylüyor: "Ben bu mahallede otururken çok sevilen biriydim. Herkese yardım ederdim. Mahallemizde bir fırın ve bakkal vardı. Onlara paramız olmadan giderdik. Alışverişimizi yapar, eve dönerdik. Akşam evin büyüğü gelirken, borç aldığımız malzemelerin parasını verirdi. Kentsel dönüşüm böyle kapitalist bir sistem. Önce komşuluğu, sonra arkadaşlığı yıkıyor. Şimdi yaşamış olduğumuz sitede markete gidiyoruz, beş kuruş eksik çıktı mı alışverişimiz yarım kalıyor. Ama Zafer Mahallesi böyle değildi. İnsanlar beraber ağlar, beraber gülerdi. Bakıyoruz dostluk ölmüş. Baki kalan anılar oldu. Şimdi evimin yıkılmış yığınlarına bakıyorum. Etraftaki Fatma ablanın, Ayşe teyzenin evlerini izliyorum. Bu binaların arasında çocukluğum geçti. Ama çocukluğumu yıktılar, sadece binaları değil. Tamam daha güzel bir Trabzon yapılmak isteniyor."