2014 Kış Olimpiyatları sebebiyle Sochi Limanı kapatılınca Trabzon'un ihracatı bitme noktasına geldi. Birçok firma şehri terk etmek zorunda kaldı, birçok kişi işini kaybetti. Sektör bu durumdan olumsuz etkilendi. Bu dalgalanmayı gemi acentesi ortağı Murat Kantekin değerlendirdi.

Mert Turizm Gemi Acentesi ortaklarından Murat Kantekin, gazetemizden Rabia Uzun Cirav'a sektörle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. İşte Kantekin’in açıklamaları...

■ Şirketin kuruluşundan bahseder misiniz? 1997 yılında 3 ortak tarafından kurulan bir limited şirketiz. Ağırlıklı olarak gemi acenteliği onun haricinde turizm işi ile uğraşıyoruz. Yakın bölgemizdeki ülkelere, Gürcistan'a, Rusya'ya ihracat yapıyoruz. Kurulduğumuz günden bugüne faal bir şekilde çalışmaya devam ediyoruz.

DOLARDAKİ ARTIŞ İHRACATÇIYA YANSIYOR

■ Sektörde kendinizi nasıl konumlandırıyorsunuz? Asıl faaliyetimiz gemi acenteliği. Onun dışında ihracat yapıyoruz. Rusya'da birkaç müşterimiz var, onlara mobilya ihraç ediyoruz. Ağırlıklı olarak mobilya ürünlerini ihraç ediyoruz Rusya'daki müşterilerimize. Ama dolardaki hareketlilikten dolayı bu yıl henüz ihracat gerçekleştiremedik. Kur yüksek olunca fiyatlarımız alıcıya uygun gelmiyor. Şimdilik bekliyoruz. Dolardaki artış ihracatçıyı etkiliyor. Dolar arttığı zaman maliyetler de artıyor. Baktığınızda ihracatçının karına gibi gözüküyor ama Türkiye'de dövizi arttığı zaman maliyetler de artıyor buna paralel olarak.

DENİZCİLİK SEKTÖRÜ GELİŞMEMİŞ

■ Türkiye'deki lojistik sektörünün durumunu nasıl değerlendirirsiniz? Maalesef çok iyi görmüyorum. Çünkü şimdi bit telefon, bir e postası olan sektöre giriyor. Piyasada çok saygıdeğer şirketler de var ama güvenlik kavramına önem veren şirket sayısı az ne yazık ki. Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili bir ülke olmasına rağmen denizcilik sektörü bizde pek gelişmemiş diyebiliriz. Son dönemlerde bazı gelişmeler oluyor ama modern çağı yakalamanız için sanayinin biraz daha gelişmesi lazım. Gemi sanayi bizde çok fazla gelişmemiş. Tersane sektörü özellikle. Şu anda İstanbul'da, İzmir'de var büyük tersaneler. Trabzon'da lojistik üs yapılacaktı. Ama sonra siyaset işin içine bulaşınca Rize'ye kaydırıldı. İhracatçılar Birliği Başkanı Sayın Ahmet Hamdi Gürdoğan'ın önemli çalışmaları oldu bu konuda, biz de çok istedik ama olmadı.

Karayolu sektörü gelişti

Deniz yolu taşımacılığı çok daha avantajlı. Özellikle uzak bölgelere gönderilen malların taşınmasında tercih ediliyor. Mısır, Akdeniz ülkeleri, Kuzey Afrika ülkeleri, ABD, AB ülkelerine genellikle kara yolu ile değil de, deniz yoluyla konteyner taşımacılığı ile mal gönderiyoruz. Daha uygun oluyor. Nerden baksanız buradan Almanya'ya 4-350 Euro’ya gidiyor bir kamyon. Ama konteyner ile gemiyle taşımak buradan Avrupa'ya 1500 dolar. Hemen hemen 3 katı fark var arada. Hem çok daha fazla mal taşınıyor. Benim düşünceme göre Türkiye, kara taşımacılığında en çok potansiyele sahip ülke. Türkiye'de çok lojistik firması var. Denizcilik sektörü gelişmeyince karayolu sektörü gelişiyor bu defa. Hem deniz yolu taşımacılığı gelişmeli hem de demiryolu ağı. Demiryolu çok önemli ve ilimizde de olmalı. Lojistik üs, demiryolunun olmaması bizi olumsuz yönde etkiliyor. Demiryolu ticareti geliştirmek şart.

■ Denizcilik sektörü ekonomik açıdan ciddi bir sınav veriyor. Siz durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? İçinde bulunduğumuz durumda iyi olmasını temenni ediyoruz ama şu an Türkiye'de gizli bir kriz var bana göre. Seçim öncesi olduğu için siyasiler bunu pek de yansıtmıyorlar. Seçime kadar bekleyeceğiz, bakalım ondan sonra durum ne olacak. Kriz var dediğimiz zaman da bunu reddediyorlar. Görüştüğüm bütün sektörler aynı görüşte. Bir durgunluk söz konusu. İnşallah düzelecek diyoruz ama bu şekilde biraz zor.

Ağır sanayi oluşturulmalı

Öncelikle ağır sanayiyi oluşturmamız lazım. Biz en küçük bir şeyi bile yurt dışından ithal ediyoruz. Bölgede hiçbir üretim yok. Sanayi kuruluşumuz yok. Zamanında tütünümüz vardı, ne oldu, AB tarım politikaları üretimi bitirdi. "Hepsini siz üretmeyin, bir kısmını da başka yerden alın denge sağlansın" diyerekten bize tütün ektirmiyorlar. Eskiden insanlar geçimlerini tütün ve fındıktan sağlıyorlardı. İlk önce tütünü bitirdiler, şimdi sıra fındığa geldi. Trabzon'da şu an gelişen tek sektör inşaat. ■ Trabzon Limanı'nın etkisinin artırılması için yürütülen bir çalışma var mı? İhracatçılar Birliği Başkanı Ahmet Hamdi Gürdoğan'ın dönem dönem önerileri oluyor yapılması gerekenler ile ilgili. Ama herhangi bir sonuç alınamıyor. Şu an Trabzon'un potansiyelini artırmak, dış ticaricini geliştirmek için yapılan herhangi bir çalışma yok maalesef.

Şehri geliştiremiyoruz

■ Lojistik üssün Trabzon'da yapılacak olmaması neler kaybettirdi? Trabzon'da olması yeni sektörlerin gelişmesini sağlayacaktı. Nakliye gelişecekti, istihdam artacaktı, bu da Trabzon'un ekonomisine yansıyacaktı. Rize'de olması, Rize'ye yarar sağlar her anlamda. Sayın Gürdoğan'ın burada olmasını istemesi, Trabzon'u bir adım öteye taşımaktı. Trabzon uygun bir limana sahip. Ortadoğu ile bağlantılarımız var. Çok yakınımızda İran var, lojistik üssü İran bile kullanabilirdi. İran bunu hala istiyor ama siyasi olarak Trabzon'da yapılmasına onay çıkmadı. Küresel siyasetin etkili olduğunu düşünüyorum ben bu konuda. ABD onlara mal satmayacaksınız diyor. Küresel sermaye bölgemizi de etkiliyor. Sadece Trabzon'u değil, Karadeniz bölgesini direkt olarak etkiliyor. İranlılar hala Trabzon limanı ile çalışalım diyorlar. Bize gelen ürünler Basra Körfezi'ne değil de Karadeniz'e gelsin, oradan karayolu ile İran'a gitsin diyorlar ama Trabzon'un sağlam siyasetçisi yok, işin özü bu aslında. Trabzon stratejik ve tarihi olarak önemli bir şehir. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunuyor. Ama biz bu anlamda şehri geliştiremiyoruz. Lojistik üs elimizden gitti, denizcilik sektörü gelişmemiş maalesef. Şu anda burada çalışan birkaç tane kömür gemisi var bir de konteyner taşıyan bir firmanın birkaç tane gemisi var o kadar. Onun dışında da sebze var buradan gönderilen. Şu anda çalışan sadece kömür ve konteyner gemisi var Trabzon Limanı'nda.

Kalifiye eleman bulmak çok zor

■Sektördeki en büyük sorun nedir? Kalifiye eleman konusunda sıkıntı yaşanıyor mu? Artan maliyetler bizim için önemli bir sıkıntı. Doların sabit olmaması sürekli değişken olması bizi olumsuz etkiliyor maalesef. İster istemez ekonomik olarak bizleri etkiliyor. Kalifiye eleman bulma konusunda sıkıntılarımız var elbet. Bölgemizde iki tane üniversite var ama insanlar kolay iş bulabilecekleri bölümleri tercih ediyorlar. Dış ticaret konusunda, turizm konusunda, nakliye konusunda da sektör eleman sıkıntısı yaşıyor.

Limanın bir fonksiyonu kalmadı

■ Trabzon daha önce ihracat sıralamasında Türkiye'nin önemli illeri arasındaydı. Fakat 2014 Kış Olimpiyatları dolayısıyla Sochi limanı kapatıldı. Birçok firma Trabzon'u terk etti, çoğu Samsun'a gitti. Bu durum nasıl etkiledi bizi? Limanın kapatılmasıyla Trabzon çöktü diyebiliriz. En az 50-60 kurumsal firma Trabzon'u terk etti. Trabzon'dan çok göçler oldu. Çoğu Samsun'a gitti. Bu durum ihracatı da ciddi oranda düşürdü. Trabzon'dan yıllık olarak ortalama 1 milyon dolarlık ihracat yapılıyordu. Bunun vergisi de şehre kalıyordu. Şehir de kazanıyordu. Bu firmalarda çalışan çok insan vardı. Nakliyecisinden tutun da çalışan yükleyen bir sürü insan işsiz kaldı. Limanın artık pek bir fonksiyonu yok maalesef. Kömür gemisi bir de iki haftada bir konteynır gemisi geliyor. Onun getirdiği de 500-600 tane konteyner. Hepsi de dolu değil, boş da oluyor içlerinde.

Rabia UZUN CİRAV