Seçimler öncesinde özellikle AKP tarafından en sık kullanılan iddia şuydu: "Koalisyonlar Türkiye’yi istikrarsızlığa ve kaosa götürür." Türkiye’nin son 40 yılına bakıldığında, koalisyon denemelerinde kısmen başarılı uygulamalar olmuşsa da, genelde başarısız hükümet formüller ile karşı karşıya kalındı. Toplumun belleğinde koalisyonlara ilişkin kötü bir izlenimler var. AKP, yaşadığı hızlı ermeyi, toplumun belleğinde tazeliğini koruyan bu korkularla durdurmaya çalıştı. Ama seçmen, bütün adaletsiz seçim ortamı ve korku senaryolarına karşın, parlamenter sisteme sahip çıktı, tek adam hayallerini yıktı ve siyasi partilere ‘’koalisyon kurun’’ dedi. AKP’ye verilen 13 yıllık tek başına iktidar ve yüzde 50’ye varan desteğe karşın, memlekete bir türlü istikrar gelmedi. Bu 13 yılın her günü büyük tartışma ve kavgalarla geçti; toplumsal ve siyasal barış sağlanamadı. Çok büyük acılar da çekildi. Bırakın istikrarı, bütün kurumlar darmadağınık oldu; kuralsızlığın egemen olduğu, hukuk devletinin ortadan kalktığı, keyfiyetin her şeyi belirlediği bir dönem yaşadık. Yani ‘’tek parti iktidarı istikrar ve kalkınma getirir’’ anlayışı gerçeği yansıtmıyor.

DÜNYA KOALİSYONLA YÖNETİLİYOR

Dünyadaki gerçekliğe bakıldığında koalisyon karşıtı anlayışın toptan yanlış olduğu görülüyor. Sözgelimi başkanlık rejiminin olduğu ABD’de kişi başına yıllık ulusal gelir 53 bin, Güney Kore’de 26 bin dolar. Yarı başkanlık olan Fransa, 41 bin dolar. Parlamenter sistemle tek başına iktidarın olduğu ülkelerde ne kadar? Singapur 55 bin, Kanada 52 bin, İrlanda 47 bin, İspanya 29 bin dolar. Gelelim koalisyonlara. Bugün dünyanın en gelişmiş parlamenter demokratik ülkelerinin 17’sinde koalisyon var. Yani neredeyse bütün gelişmiş burjuva demokrasileri koalisyonla yönetiliyor. İşte kişi başına ulusal gelirleri: Lüksemburg 111 bin, Norveç 100 bin, İsveç 80 bin, Avustralya 67 bin, Danimarka 59 bin, İsveç 58 bin, Avusturya 49 bin, Hollanda 47 bin, Finlandiya 47 bin, Belçika 47 bin, İzlanda 48 bin, Yeni Zelanda 41 bin, İngiltere 39 bin, Japonya 38 bin, İsrail 36 bin, İtalya 35 bin dolar. Peki 13 yıldır tek partiyle yönetilen Türkiye’de bu rakam kaç? 10 bin dolar!

NEDEN TÜRKİYE BAŞARAMIYOR?

Koalisyonlar, farklı toplumsal ve siyasal kesimler arasında, hatta farklı sınıf ve katmanlar arasında uzlaşma yarattığı için; tek parti yönetimlerinin tekcil, tahakkümcü, anti demokratik, dayatmacı, farklı toplum kesimlerini dışlayan yapısına göre çok daha kucaklayıcı. Ayrıca farklılıkların birlikte bir arada yaşaması, demokratik katılımcılık ve uzlaşma kültürü açısından da önemli olanaklar sunuyor. Ama ne yazık ki Türkiye’deki sorun koalisyonların olumsuzluklarından çok, toplumumuzdaki demokratik olgunluk, birlikte yaşam ve uzlaşma kültürü eksikliğiyle ile ilgili.

TÜRKİYE’DE NE OLACAK?

Ağır, tartışmalı ve önemli ölçüde karanlık bir tek parti taassubuna son verdi seçmen ve uzlaşma yolu gösterdi. Siyasi partiler bu mesajı alıp uzlaşacak mı, yoksa farklıkları öne çıkartarak erken bir seçimin yolunu mu açacak? Ki erken seçimde aynı tablonun yeniden gelmesi büyük olasılık. Önümüzdeki günlerde koalisyon turları resmen başlayacak. Ancak, başta iktidarı kaybettiği halde birinci parti çıkan AKP olmak üzere siyasete ‘’erken seçime gidilmesi’’ anlayışı egemen gibi görünüyor. Sistemin üzerinde bir vesayet organı gibi duran ve bu nedenle seçmen tarafından cezalandırılan Erdoğan, bütün bu olanlara karşın anayasal sınırlarına çekilecek gibi görünmüyor. Hatta denilebilir ki, ülkeyi erken seçime götürmenin yollarını arıyor. Başta AKP olmak üzere hiçbir parti, koalisyon kurulamamasının sorumluluğunu almak istemiyor, erken seçimde bunun hesabının sorulacağını görüyor.

KOALiSYON FORMÜLLERİ

Ortaya çıkan meclis aritmetiğine göre, gerçekleşmesi en olası koalisyon seçenekleri şöyle: AKP-MHP: MHP tarafından çözüm süreci hariç ortaya sürülen diğer bütün koşullarda belirli bir uzlaşma olabilir. PKK ile yürütülen görüşmeler sonucunda ortaya çıkan uzlaşmanın da ‘’demokratikleşme paketi’’ olarak sunulması söz konusu. Her iki partinin tabanında en çok tutan formül bu. AKP-HDP: Zaten seçimden önce biraraya gelmiş, bazı konularda farklılıklar olsa da zımnen bir koalisyon kurulmuştu. HDP’yi oluşturan ağırlıklı siyasal hareket için Kürt sorunu ve bu konudaki talepler her şeyin önünde olduğu için, Öcalan ve Kandil’den de gelebilecek telkinlerle en olası koalisyonlardan biri. Ki, 2 parti anayasa değiştirecek çoğunluğa sahip. AKP-CHP: Küresel güçler ve sermayenin en çok istediği seçenek. Hem AKP ve hem de CHP’nin çok özveride bulunması gerekecek. CHP için intihar da olabilir. AKP Azınlık: MHP ya da HDP desteğinde bir azınlık hükümeti. CHP Azınlık: MHP ve HDP desteğinde bir azınlık hükümeti.