Tvem'in unutulmaz programlarından biri olan "Hayde Gidelum Hayde"nin her yeni bölümünde Oğuzhan Kır, izleyicilerini Karadeniz yöresinin birbirinden güzel şehirlerinde eşsiz manzaralarla buluşturuyor.
Bu bölümde Artvin, Arhavi Yolgeçen Köyündeyiz...
Anadolu’nun Kafkaslara açılan kapısı. Kendine özgü havası, kültürü, doğası ve temposuyla Artvin, Doğu Karadeniz’in sürprizli bir köşesidir. Derin bir vadi çanağının içine kurulan kente gelenleri sarp bir kaya kütlesinin üzerinde yükselen bin yıllık Livane (Artvin) Kalesi karşılar. Derin vadiler tarihî kiliseler saklar, Camili Havzası’nı ziyaret edenler ise muhteşem sınır köyleriyle tanışır. Lezzetleri ile karadenizde olduğunuzu hissettirir.
ARTVİN'DE NELER GEZİLİR?
Doğu Karadeniz Bölgesi'nin sevilen şehirlerinden Artvin, her mevsim turistler tarafından ziyaret edilen ve oldukça beğenilen şehirlerden biri olmaya devam ediyor. Karadeniz’in incisi yeşilin başkenti Artvin’de gezip görülecek yerleri sizler için inceledik. İşte Artvin’in yeşile doyum sağlayacak o güzel yerleri.
Karagöl
Karagöl, Artvin’in Borçka ilçesine bağlı Karagöl Tabiat Parkı’nda yer alan heyelan ve set gölüdür. Parkta yürüyüş yolları, piknik alanları hatta kamp kurmak için bile yerler mevcut. Yerli ve yabancı turistlerin Artvin’deki günübirlik gezilecek yerler listesinde ilk sırada yer alan Karagöl eşsiz manzarası ve sakin doğasıyla gidip görülesi yerlerin başında gelmektedir.
Atatepe
Artvin Merkez’in zirve noktalarından biri olan Atatepe Türkiye’deki en büyük Atatürk heykellerinden birine sahip. Yemyeşil dağların arasında yerini koruyan heykel Artvin’in en çok ziyaret edilen yerlerinden biri konumunda. Atatürk heykeli ve yanındaki büyük Türk Bayrağı Atatürk’ün Dumlupınar’da kayaların üzerinde yürüdüğü anı canlandırmaktadır. Şehri selamlayan heykelin yanına kış aylarında soğukluk sebebiyle ulaşım zordur. Bu yüzden bahar aylarında uğrayabilirsiniz.
Mençuna Şelalesi
Artvin’in Arhavi ilçesinde yer alan ve patika yollardan ulaşabileceğiniz bir şelale burası. Şelale’nin yanında yer alan tahta otantik köprü özellikle ziyaretçilerin fotoğraf çekildiği alanlardan biri. Artvin’de yazın gezilecek yerlerden biri olmaya müsait Mençuna Şelalesi’nde yüzme imkanı da bulabilirsiniz. Şırıl şırıl şelalenin çevresinde konaklayabileceğiniz turistik yerler de bulunmakta.
Hatila Vadisi Milli Parkı
Merkez bölümünde yer alan ve özellikle cam terasıyla tanına Artvin’in görülmeye değer yerlerinden biri. Milli parkın içerisinde Hatila deresinin yanı sıra dereciklerde bulunmakta. Genç vadinin etrafında ağaç çeşitliliğinin yanı sıra birçok yabani meyve de yetişmekte. Artvin’de gezilecek yerler doğa mekanlarından biri olan Hatila Vadisi canlı popülasyonu bakımından da oldukça zengin. Özellikle cam terasından izlemeye doyamayacağınız manzarasında birçok kayaç oluşumu da dikkatinizi çekecek.
Artvin Kalesi
Özellikle coğrafi konumu sebebiyle hem doğunun hem de batının kesişim noktalarından biri olan Artvin geçmişte de saldırılara açık bir konumdaydı. Bu gibi nedenlerden dolayı şehrin yüksek kesimlerine inşa edilmiş olan yapıyı “Livane Kalesi” olarak da duyabilirsiniz. Yüksek surlarıyla ihtişamını günümüze kadar sürdürmüş olan kale Çoruh Nehri kıyısına Bagrat Kralı tarafından 937 yılında inşa ettirilmiştir. Osmanlı Dönemi’nde onarılan kale günümüzde restorasyonları tamamlanarak ziyarete açılmıştır.
Maral Şelalesi
Artvin’de ilkbaharda gezilecek yerler arayanların ilk adresi Maral Şelalesidir. Borçka’da bulunan şelale dere ve dereciklerin bir araya gelmesiyle oluşuyor. Şelaleyi izleyebileceğiniz seyir terası hem doğayla bütünlenmiş toprak kokusuyla hem de şelalenin sesiyle ziyaretçilerinin ilgi odağı olmasını sağlıyor. Maçahel Vadisinde yer alan şelale y65 metre yükseklikte aşağı dökülmekte. Bahar ayının gelmesiyle yerli ve yabancı turistlerin akın ettiği şelale Türkiye’nin UNESCO tarafından ilk biyosfer rezervi edildiği bölge özelliğini de taşıyor.
Çoruh Nehri
Türkiye’nin Artvin dışında birkaç şehriyle de bağı olan Çoruh Nehri birçok su sporuyla tanınmakta. Özellikle rafting, kano ve nehir kayağı yapılan nehir zorlu parkurlarıyla su sporu aşıklarının uğrak noktalarından biri konumunda. Yerli ve yabancı turistleri yıl boyu ağırlayan Çoruh Nehri üzerinde birçok barajı bulundurmaktadır. Güllübağ barajı, Borçka Barajı, Artvin Barajı ve Yusufeli Barajı bunlardan bazılarıdır.
ARTVİN'DE NELER YENİR?
Kalaco
Mısır ekmeğini lokma lokma doğrayıp bir kenarda bekletin. Soğanı incecik kıyın. Tereyağında altın sarısı renk alana kadar kavurun. Ayranı ilave edin. Devamlı karıştırarak bir taşım kaynatın. Doğranmış ekmeği ilave edin. Tuzuna bakın. Hep birlikte 10 dakika daha pişirin. Ateşten alın. 10 dakika dinlendirin. Tabaklara paylaştırın. Sıcak sıcak sofraya getirin.
Kaygana
Kaygana, yumurtalı bir yiyecektir. Batı mutfağındaki omleti andırır. Günümüzdeki tarifi daha çok hamsi ve kavrulmuş sebze gibi tuzlu malzemeler içerir. Karadeniz yöresine veya Erzurum kültürüne ait olduğu iddia edilmektedir. Omletten farkı bol tereyağı ile yapılmasıdır. Vikipedi
Kuymak
Kuymak, Samsun'dan Artvin'e yani Ordu, Giresun, Gümüşhane, Trabzon, Rize, Bayburt, Artvin, Çorum, Sivas, Tokat, Amasya ve Erzurum illerinde yaygın olan, Karadeniz Bölgesi'ne ait bir yemek. Gürcistan, Dağıstan, Azerbaycan ve Kafkasya'nın bazı bölgelerinde de çok popülerdir. Vikipedi
Yoğurtlu Silor
Doğu Karadeniz'de sıkça rastlayacağınız bir yemektir silor. Gürcü Mutfağı'ndan gelme derler ama, özellikle Artvin'in yöresel yemeklerinden olmayı da başarmış, yufkayla yapılan bir çeşit mantı diyebiliriz silor için.
Mısır Ekmeği (Çadi)
Mısır ekmeği, mısır unu ile yapılan bir ekmek çeşididir. Mısır unu içerisine tuz, süt ve az miktarda şeker eklenerek mayalandıktan sonra ya fırında ya da kızartma olarak pişirilir. Kimyon ve pul biber gibi baharatlar ise isteğe bağli eklenebilir. Vikipedi
Hamsili Ekmek
Hamsikoli veya Hamsili ekmek (Ardeşen Lazcası: Kapçoni cari, Hopa Lazcası: Kapça mçkudi), hamsi, mısır unu, zeytinyağı ve çeşitli sebzelerle yapılan bir yemektir. Artvin ve Rize başta olmak üzere Doğu Karadeniz'de tüketilir.
Cevizli Kete
Kete Fırın , kuzine sobası veya tandırda arasına ceviz ve un karışımı katılarak pişirilen ekmek. Kete, mayalı hamurla yapılan bir çeşit ekmek. Genelde resimdeki gibi yuvarlak oluyor. Cevizli kete desek de aslında kete kavurmayla da, kuymakla da, pekmezle de tercih edilebiliyor.
Laz Böreği
Laz böreği, yufka, tereyağı, muhallebi ve şerbet ile yapılan bir tatlı çeşididir. Türkiye'de Doğu Karadeniz bölgesinde ve özellikle Lazların yaşadığı Artvin, Rize ve Trabzon illerinde yapılır. Yunanistan'da ise "sütlü börek" anlamına gelen galaktobureko adıyla, yufka yerine irmik lapası kullanılarak yapılır.
Karalahana Sarması
Karalahana sarması ya da karalahana dolması kara lahana yaprağının içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Kıymalı sarma şeklinde yapılır. Malzemeler karıştırılarak harmanlanır. Daha sonra haşlanmış kara lahana yaprağı ile sarılır.
Karalahana Kavurması
Karalahananın kavrularak değerlendirildiği versiyonu. Gürcü mutfağında da sıkça rastlanıyor. İçinde fasulye, buğday gibi bakliyatlar da oluyor. Aynısının pazıdan yapılanına da Çarğala deniyor.
Turşu Kavurması
Turşusunun yağda kavrularak pişirilmesiyle yapılan pratik ötesi bir yemek. Artvin’de en yaygın olarak fasulye turşusundan yapılıyor ama araya lahana turşusu veya kornişon da katılarak yapılan varyasyonları da var.
Şalgam (Pancar) Yemeği
Zor geçen kışlarıyla meşhur Artvin’de kök sebzelerden yapılan yemekler kışın vazgeçilmezleri arasında. Özellikle biraz pirinç ve salçayla yapılan şalgam (pancar) yemeği en sık yapılan kış yemekleri arasında.
Hamsili Pilav
Artin’de de görülen bir Karadeniz klasiği da hamsili pilav. Pirinçler duru suyu çıkana kadar yıkanıp süzdürülür. Kuru soğan yemeklik şekilde doğranır ve yağ tavada kızdırıldıktan sonra soğanlar kavrulur. ... Yıkanıp süzdürülmüş pirinçler de tavaya eklenir. Pirinçler şeffaflaşıncaya kadar tüm karışım orta ateşte kavrulur ve üzerine sıcak su ilave edilir
Kırmızı benekli alabalık
Anadolu'ya özgü endemik bir tür olan kırmızı benekli alabalıklar, içme suyu kalitesindeki soğuk sularda yaşıyor. Doğu Karadeniz (artvin-rize) , Kırmızı benekli alabalığın vücudu mekik şeklindedir ve yanlardan hafif basıktır.
Cağ Kebabı (Yatık Döner)
Cağ kebabı oğlak veya kuzu etinden yapılan Türk mutfağında bir çeşit kebaptır. Geleneksel olarak Artvin Yusufeli ilçesinde yapılan cağ kebabı, önceden terbiye edilmiş etin yatık bir şişe geçirilip odun ateşi üzerinde pişirilmesiyle hazırlanır. Cağ adı verilen şişler kullanılarak servis yapıldığından bu adı almıştır.