Zaman zaman, derin derin (kara kara değil) düşündüğünüz oluyordur herhalde. İyidir, düşünün. Vaktiniz elverirse ‘derin’ sözcüğünün anlamı üstüne de azıcık kafa yorun bir zahmet. O iki hece aklınıza ne getiriyor? Kuyu diplerini mi, okyanusun tabanını mı, yanardağ sarnıcını mı? En karanlık ve en müthiş derinliğin adresi için o kadar uzaklara gitmeye hacet yok. Aynaya bakın, gözlerinizin içine. Onların penceresi olduğu beyninizin yapısını düşünün. Evrim sırasında en ilkelden en yeniye doğru gelişmiş katmanlardan oluşur beyniniz. Yüzeyde bugünkü bilinçli benliğiniz var; uygar insan. Altlarda bir tür robot; nabzınızı, ısınızı, nefesinizi otomatik biçimde denetleyen bölümler. Daha, daha derinlere gidin. Sonunda bir canavar organı çıkar karşınıza; “Sürüngen beyni” denen, çağdaşımız timsahların kafalarındakine benzer bir ilkel yırtıcılık kalıntısı. Kızdığınız anda içinizden yükselen, belki farkına bile varmadan hemen bastırdığınız parçalama hırsı işte o hücre kümesinden kaynaklanıyor. Bütün cinayetlerin faili de o nesnecik...

***

Üstünde düşünmeye değer bir başka kavram olan ‘barış’ insan icadıdır. Doğada öyle şey yoktur. Birbirini yemektir, biyolojik düzenin temel kuralı. İnsanoğlu evrenin harikası sayılmaya layık zekâsından yararlanarak o sınırı aşmaya, kendi sürüngen beynini yenmeye çalışmakta. Gazete sayfalarını ve ekranları dolduran barış çabaları hep o atılımın parçaları. Biz Rumlar, Ermeniler, Kürtler vesaire komşuların kavga tutkunu kesimleriyle yıllanmış dalaşları sona erdirmeye bakmaktayız. Barack biraderimiz ve Hillary bacımız da bir başka yılan hikayesinin kuyruğuna yapışmış durumdalar hâlâ: İsraillilerle Filistinlileri barıştırmak istiyorlar. Elbette alkışlamak gerekir ama gerçekçi bir bakışla başarı şansı ne? Hem bir parti lideri, hem de Netanyahu hazretlerinin ortaklarından birçoğunun ruhsal önderi sayılan bir ünlü haham var: doksanına yaklaşan Ovadia Yosef. Haham dediğiniz, din adamı. Din ne demek? Hiç değilse teoride, insanları insanca davranmaya davet eden bir inanç sistemi. Sayın Yosef’in de ahir ömründe barış girişimlerine bir hayır dua lütfetmesini beklersiniz, değil mi? Çok beklersiniz. Laiklik yanlısı Yahudilere, kadınlara, eşcinsellere ve hoşlanmadığı herkese lanet yağdırmakla ünlü bu pirifani, barış konusunda da yalnız beddualar ederek zehir saçmış. Bütün Filistinliler için “Yok olsunlar”  buyurduktan sonra, onların Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a ilişkin düşüncesi sorulunca kısa bir temennide bulunmuş; “Vebaya yakalansın!”

***

Bilirsiniz, çok bulaşıcı bir illet olan veba tarih boyunca sayısız can aldı. Nefret de bulaşa bulaşa salgına dönüştü mü, günümüzün öldürme teknolojisi ile milyarlarca insanı yok edivermesi işten değildir. Bereket versin, illetlerin ilacı zekâ da devreye giriyor. Onun yarattığı antibiyotikler vebanın hızını kesti. Aynı zekâ ile, Yosef gibilerin saçtığı nefret virüsü arasında bir ölüm kalım savaşı var. Her yerde yaşanmakta irili ufaklı cenkler. Ben türümüzün kendi sürüngen beynini yeneceğine inanıyorum. Yoksa sürer gider insanlığın sürünmesi...