Ziraat Mühendisi Yahya Çavdar, Karadeniz Bölgesi'nde tarım ve turizmin birlikte kalkındırılması gerektiğinin altını çizerek, sadece turizme yatırım yapıp, tarım ve hayvancılığın geride bırakılmasının yanlış bir uygulama olacağını söyledi. 2015 yılı için yapılan rekolte tahminlerinin gerçekleşmeyeceğini, beklenenin altında bir rekolte olacağını söyleyen Çavdar, üreticinin fındığını emanete bırakmasının da fındığın fiyatını yükseltmeyeceğini belirtti. Lisanslı depoculukta da sınıfta kaldığımızı ifade eden Trabzon Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Yahya Çavdar fındık konusunda gazetemize önemli bilgiler verdi.

REKOLTE TAHMİNLERİN ALTINDA OLACAK

2015 yılı için Fındık Tanıtım Grubu fındık rekoltesinin 733 bin ton , Fiskobirlik de 650 bin ton olacağını açıklamıştı. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz yapılan tahminleri? “Bu yıl Türkiye'de fındık rekoltesi tahminlerin altında gerçekleşecek. Gerek küllenme vb. hastalıklar gerekse de bitki beslenmesindeki yetersizlikler ve iklim koşulları nedeniyle özellikle Haziran ayında yoğun bir fındık dökümü gerçekleştiğinden, rekoltenin beklenenin altında olacağını düşünmekteyiz.” Fındığı olumsuz etkileyen küllenme hastalığı ne kadar zamandır Türkiye'de görülüyor? “Türkiye'de fındıkta son 3 yıldır görülen bir küllenme hastalığı var. Bu yıl da görüldü. Çok önemli bir durum bu. Bahçelerin tamamına, Giresun, Ordu dahil yayıldı. Mantari bir hastalık ve bu mantar Türkiye'de daha önce olmayan mantari bir hastalık.”

MÜCADELE DÖNEMİ GEÇTİ

Nasıl ortaya çıktı? “Araştırılıyor. Esasında zarar boyutunun da araştırılması gerekiyor. Tarım İl Müdürlüğü ve ilgili teşkilatlar, bakanlık bu konuda gerekli çalışmayı yapıyorlar. Kalite yönünden fındığa ciddi manada zarar verdiği kanaatindeyiz. Fındık yaprak yüzeyini kaplayan beyaz mumsu bir tabaka. Çotanak dediğimiz zuluf kısmının üstünü kaplıyor yaprak yüzeyini kaplayınca fındık beslenemiyor. Kafaları karıştıran insanları meşgul eden bir sıkıntı. Fındık araştırma enstitüsü çözüm bulma yolunda çalışıyor. Bununla ilgili bir takım denemeler yaptı ve 3 tane ilacı etkili buldu. Bu ilaçları tarım teşkilatımız çiftçilerimize tavsiye ediyor. Mücadele dönemi geçti. Daha erken dönemde, fındık oluşmaya başlamadan, görülür görülmez müdahalenin yapılması gerekiyordu.”

FINDIKTA VERİMİ ETKİLİYOR

Gübreleme hangi dönemlerde yapılmalı? “Bir erken, ilkbaharda hasattan 1,5 -2 ay önce bir de Haziran ayının ikinci yarısında azotlu gübreyi kullanacaklar. Ama kışlık yani fosforlu gübreyi de hasattan sonra eylül ekim aylarında atmaları gerekiyor. O çok önemli. Onu çiftçilerimiz ihmal ediyorlar. Özellikle kışlık gübre fındıkta verimi çok etkiliyor. Yani doğrudan fındıkta çiçeği, meyveyi, meyve tutumunu artırıyor bu da kaliteyi yükseltiyor. Biz sadece tek taraflı gübreleme yapıyoruz. Hep azot atıyoruz toprağa Bu çok da doğru değil. Fındığın döl tutmasını sağlamak için toprak analizi yaptırdıktan sonra uygulamak kazım. Toprağın ihtiyacı kadar olan gübreyi ihtiyacı olduğu dönemde vermek gerekiyorrastgele değil.” Fındıkta verimin düştüğü ifade ediliyor. Bunun sebebi nedir? “En önemli sebebi bahçelerin yaşlı olması. Fındık bir meyve ağacıdır ve dolayısıyla meyve ağacının da bir ömrü vardır. Fındık ağacının ömrü maksimum 40-50 yıldır. İstediğiniz kadar gübre atın 50 yıl sonra bu meyvenin verimi düşer . Vatandaş biz zaten yaşlı ağacı kesiyoruz diyor . Yerinde taze sürgünleri bırakıyoruz biz gençleştiriyoruz diyorlar ama hayır gençleşmiyor. Kökün yaşı önemli. Kökünü yani fındığı yenilemeden fındıkta verimi artıramazsınız. Fındıktaki bizim en büyük sorunumuz dekardan aldığımız verimin 70-80 kg düşmesi. Normalde olması gereken 300 kg dır. Yani yüzde 75 bir kaybımız var.”

LİSANSLI DEPOCULUK’TA ÇUVALLADIK

“Fındıkta lisanslı depoculuk dedikleri şeyi 10 yıldır konuşup duruyoruz  ama hiçbir icraat yok.  Bu konuda çuvalladık , sınıfta kaldık. Bütün dünya bunu uyguluyor fakat biz uygulayamadık. Vatandaş fındığı çuvallayacak, ne yapacak? Köyde saklayamıyor çünkü orada durmuyor. Köyde dursa hırsız var. Fındık artık kıymetli olduğu için fındık hırsızları artacak. Birden pazara indirdiğiniz zaman fiyat aşağıya düşecek. Buna müdahale edecek bir argüman da yok. Fındıkta üretici ve tüccar arasında denge sağlayacak bir argümanımız yok maalesef.Fiskobirlik vardı önceden , bence güçlü bir Fiskobirlik hala lazım. İnşallah güçlenir düzelir de yeniden bir argüman olarak ortaya çıkar. Çiftçi ile tüccar doğrudan muhatap olmaz.” 

EMANETE FINDIK VERMEYİN

Benim fındık üreticisine tavsiyem emanete fındık vermesinler. Emanete fındık vermek fındığın fiyatının artmamasına sebep olur.

BÖLGEYE EN HAYIRLI HİZMET

“Benim esas Karadeniz bölgesi için vurgulamak istediğim bir şey var. Gerek devlet gerekse devletin ilgili paydaşları bölgede kalkınmada motor sektör olarak turizmi vurguluyorlar. Gerçekten şu anda Trabzon'a gelmiş yüzlerce insan var. Bu bölgede tarımla turizm birlikte kalkındırılmalı. ‘Sadece turizmi kalkındıralım’ derseniz; eğer tarımı ve hayvancılığı geride bırakırsanız, topal olur yürümez . Gelen turistlere yöresel gıdaları, ürünleri yedirebilmeniz için tarımla birlikte kalkındırılması lazım. Bu da stratejiktir ve desteklenmesi lazım. Bu bölgeye biraz da pozitif ayrımcılığın yapılması gerekir. Çünkü ciddi manada Orta doğu turizmi artık Karadeniz’e akıyor. Yöresel yemeğimizi, gıdamızı, meyvemizi, ekmeğimizi, köftemizi, coğrafi işaretli tereyağımızı yemek için geliyorlar. Siz onların önüne kalkıp da Kayseri'de üretilen paket tereyağını koyarsanız olmaz. Onları yöresel gıdalarımızla, kendi ürettiklerimizle besleyeceğiz ki bir daha gelsinler. Bu bölgede tarım ve turizmi bir arada entegre edersek bölgeye en hayırlı hizmeti vermiş oluruz.” Fındığın geleceğini nasıl görüyorsunuz alternatif olarak hangi ürünler üretilebilir Karadeniz'de? “Karadeniz'de kesinlikle fındığın alternatifi yoktur. Sert kabuklu meyvelerden fındık, ceviz, antep fıstığı, hiçbir zaman kıymetini yitirmez. Gerek beslenme sağlığı gerekse endüstriyel olarak. İstedikleri kadar siz fındığı pahalı satıyorsunuz biz başka ülkeden alırız desinler. Hiç önemli değil, burada üretilen fındığının kalitesinde fındığı başka yerde üretme şansları yok. Bu bölgedeki fındıktaki aroma hiçbir yerde yok. Dolayısıyla Türk fındığının alternatifi yok.”

YÜKSEK FİYAT MOTİVE ETTİ

“Geçtiğimiz yıl fındıkta don olayının yaşanması orta ve üst kuşakta fındığın tamamen donmasına sebep oldu. Don olunca fındık fiyatı da yükseldi, 22 TL oldu. Sonrasında fındık bahçesinde görmediğimiz insanlar bile bahçeleriyle ilgilenmeye başladı. Gurbetçiler bile erken geldi bu yıl. Çünkü bu fiyat onu motive etti. Üreticinin bahçesiyle ilgilenmesi verimi artırır. Destekleme bunu hiçbir zaman sağlayamadı. Devletin verdiği destek havadan gelen para gibi görünüyor. Asıl motive eden, üreticinin ürettiği ürüne verilen fiyattır.” 

BİZ TAVSİYE ETMİYORUZ

İnsanlar zaman zaman bilinçsizce zirai ilaç kullanıyorlar. Artık zirai ilaçlar da reçete ile satılmasına rağmen, özellikle son dönemlerde bölgede yabani ot ilacı sıkça kullanılıyor. Ne gibi zararları var? Zirai ilaçlar neye göre ve ne zaman kullanılmalı? “Bu ilaçların yani herbisitlerin kullanımı çok bilinçli yapılmalı çünkü çok tehlikeli kimyasallar. Bir kısım ilaçlar yüzeysel etkilidir. Ama herbisitler sistemiktir. Yani ilacı uyguladığınız zaman bitki onu yapraklardan tüm bünyesine alır gövdesinden köklerine kadar gönderir.Köklerine gönderdiği için kuruma oluyor zaten. İlacın ne kadar etkili olduğunu gösteriyor bu durum. Yabancı ot ilacı kullanımını biz tavsiye etmiyoruz. Özellikle yabancı ot için elle,tırpanla çapalama, yani mekanik yöntem öneriyoruz. Önceden ota ilaç atmazdık, kır bahçesi gibiydi fındık bahçelerimiz hayvanlar da otlardı. Ama şimdi o ilaç kullanıldığı için bitki profili de değişti. Zararlı kimyasallar bitkiden toprağa topraktan yer altı sularına sirayet ediyor , oradan içme sularına. Özellikle içme suyu havzalarında kullanımı da yasaktır . Çok kontrollü ve çok zor durumda kullanılmaları gerekir.”

EKONOMİK ZARARLARI VAR

“Fındık kurdu , fındık kozalak akarı da cidden ekonomik zarar verirler . Bunlarla mücadele edilmesi gerekir. Ama  tavsiyeler doğrultusunda ilaçlı müdahaleye gerek olup olmadığı belirlenip, kontrollü olarak müdahale edilmelidir. Vatandaşımız maalesef bilinçli mücadele etmiyor. Gerek olmadığı zaman da bazen ilaç kullanıyor , bu da bizi maddi ve manevi olaraksıkıntıya sokuyor.” 

TOPRAK ANALİZİ YAPTIRIN

“Çiftçilere  hep söylüyoruz toprak analizi yaptırmadan gübreleme yapmayın diye. Ama buna rağmen standart bir kaç tane gübre var her yıl onu kullanıyorlar. Biz diyoruz ki toprak analizi yaptırın hem de ücretsiz olarak. ondan sonra gübreleme yapın. İlgili tarım teşkilatlarında analiz ücretsiz olarak yapılıyor zaten. Yapılan analizin sonucuna göre gübreleme yapılması gerekiyor.”